της Κλεοπάτρας Ζουμπουρλή, μοριακής βιολόγου, medlabnews.gr iatrikanea
Η λατινική του ονομασία είναι Linum usitatissimum (Λίνον το ωφελιμότατον). Κοινώς το αποκαλούμε λινάρι και ανήκει στην οικογένεια των Λινοειδών.
Είναι φυτό μονοετές, με φύλλα απλά, τοποθετημένα συνήθως κατ’ εναλλαγήν, άμισχα, με άνθη κυανά, πενταμερή, διπλοστήμονα. Ο καρπός του είναι κάψα με πολλά σπέρματα, τα οποία έχουν βλεννώδες επίχρισμα, που όταν βραχεί διογκώνεται. Υπάρχουν πολλά είδη λίνου αλλά το βασικό είναι αυτό που αναφέρουμε.
Είναι γνωστό από την αρχαιότητα. Λέγεται ότι η ποικιλία Linum bienne Miller (αγριολινάρι), καλλιεργήθηκε ήδη από την προϊστορική εποχή και αργότερα αντικαταστάθηκε από το Linum usitatissimum.
Ως πηγή της ίνας του λιναριού καλλιεργήθηκε χιλιάδες χρόνια πριν. Αρχαιολογικές έρευνες επιβεβαίωσαν την ύπαρξη σπόρων και λινών υφασμάτων στη Βαβυλώνα (7.000π.Χ) και σε πόλεις των Άλπεων (5.000 π.Χ.).
Στην Ελλάδα εισήχθη από την Κολχίδα, μετά την εποχή του Ηροδότου. Ήταν γνωστό ως κλωστικό φυτό με το όνομα λίνον. Οι φαρμακευτικές ιδιότητες των σπόρων του λιναριού ήταν γνωστές στους αρχαίους Έλληνες. Ο Ιπποκράτης, όπως και ο Θεόφραστος (5ος και 4ος αιώνας), τους συνιστούσε για φλεγμονές των βλεννογόνων. Ο Διοσκουρίδης (1ος αιώνας π.Χ) αναφέρεται στις μαλακτικές του ιδιότητες.
Στη Γαλλία τον 8ο αιώνα ο Καρλομάγνος επέβαλε με νόμους την κατανάλωση του λιναρόσπορου, για την υγεία των υπηκόων του, ενώ ο Μαχμάτα Γκάντι έλεγε ότι «όπου ο λιναρόσπορος γίνεται μέρος της διατροφής ενός λαού, βελτιώνεται η υγεία του»
Χρησιμοποιείται λοιπόν χιλιάδες χρόνια για τις ίνες που εξάγονται από τον φλοιό και χρησιμοποιούνται στην κλωστική και την υφαντουργία και για τον σπόρο και το έλαιο που έχουν θεραπευτικές ιδιότητες.
Οι λιναρόσποροι, μοιάζουν με τους σπόρους του σουσαμιού, αλλά είναι μεγαλύτεροι και πιο σκληροί.
Το βότανο περιέχει γλίσχρασμα, κυανογόνους γλυκοσίδες, πικρή ουσία. Το λινέλαιο περιέχει cis-λινολεϊκό και α-λινολενικό οξύ, βιταμίνες Α, Β, D, και Ε, μεταλλικά στοιχεία και αμινοξέα.
Τα 100γρ-λιναρόσπορου περιέχουν:
ενέργεια: 534 kcl
υδατάνθρακες: 28,8 g
πρωτεΐνες:18,3 g
λιπαρά: 42,16 g
χοληστερίνη:0,0 g
φυτικές ίνες: 27,3 g
Ω-3 λιπαρά : 21 γρ.
Βιταμίνες…
Κ: 4,3 mg
C: 0,6 mg
E: 19,95 mg
B1-θειαμίνη: 1,644 mg
B2-ριβοφλαβίνη: 0,161 mg
B3-νιασίνη: 3,08 mg
B6-πυριδοξίνη:0,473 mg
φυλλικό οξύ: 87 mcg
χολίνη: 78,7 mg
B5-παντοθενικό οξύ:0,985mg
ηλεκτρολύτες…
κάλιο 750,0mg
νάτριο 30,0mg
Ορυκτά μέταλλα…
ασβέστιο: 255,0 mg
μαγνήσιο:392,0 mg
φώσφορος:642,0 mg
σίδηρος: 5,73 mg
χαλκός: 1,22 mg
μαγγάνιο: 2,48 mg
σελήνιο: 25,4 mg
Το λινάρι είναι μια τροφή με μικρή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες. Βοηθάει στη χοληστερίνη, καθώς είναι ένα τρόφιμο με χαμηλή περιεκτικότητα σε χοληστερόλη και νάτριο και αποτελεί καλή πηγή ω-3 λιπαρών οξέων και κυρίως α-λινολεϊκό οξύ (ALA), μαγνησίου, φωσφόρου, χαλκού, μαγγανίου, φυτικών ινών και βιταμίνης Β6. Είναι πλούσιος σε φυτοθρεπτικά συστατικά που ονομάζονται λιγνάνες (φυτοοιστρογόνα), βοηθούν στην προστασία του καρκίνου, προλαμβάνουν το σακχαρώδη διαβήτη.
Η λιγνίνη έχει τραβήξει την προσοχή τελευταία λόγω της πιθανής του αντικαρκινικής δράσης, της αντιμικροβιακής, αντιβακτηριδιακής δράσης, όπως και στην βοήθεια που παρέχει κατά των ιώσεων.
Δεν περιέχει γλουτένη ο λιναρόσπορος.
Το λινάρι αποδεικνύεται για έναν πρόσθετο λόγο «χρησιμότατο». Οι σπόροι του λιναριού και το λάδι τους είναι η πλούσιες φυσικές πηγές ω-3 λιπαρών οξέων και αντιοξειδωτικών ουσιών. Τα ωμέγα λιπαρά οξέα, απαντώνται κυρίως σε λιπαρά ψάρια όπως ο σολομός και ο τόνος. 5 περίπου κουταλιές της σούπας λιναρόσπορου την ημέρα, σε έναν μήνα μπορούν να μειώσουν την “κακή” χοληστερόλη κατά 10%.
Καμία άλλη φυτική πηγή δεν περιέχει τόσο μεγάλη ποσότητα α-λινολενικού οξέος.
Το λινέλαιο έχει 56% περιεκτικότητα σε Ω3 και 16% σε Ω6. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την υγεία μας, καθώς έχει αποδειχτεί ότι το πλεόνασμα των Ω6 προκαλεί οξειδωτικές και φλεγμονώδεις αντιδράσεις σε όλο σχεδόν τον οργανισμό. H εξισορρόπηση των Ω3 στον οργανισμό μας, λοιπόν, μας προστατεύει απ’ όλα αυτά.
Τα ωμέγα λιπαρά οξέα έχουν αντιοξειδωτική δράση και προστατεύουν την καρδιά, μετριάζουν τα συμπτώματα φλεγμονωδών νόσων, όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα και πιθανώς προστατεύουν από το διαβήτη. Επίσης, προλαμβάνουν τον καρκίνο ( καρκίνο του μαστού και του προστάτη) ή καθυστερούν την εξέλιξή του, προστατεύουν την καρδιά, μειώνουν την “κακή” χοληστερόλη και ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα. Προστατεύουν τον οργανισμό από καρκίνους των εντέρων. Βοηθούν, έτσι, στη δυσκοιλιότητα αλλά και στο άσθμα, τους πόνους της περιόδου, τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης, το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου αλλά και την κατάθλιψη.
Άτομα που έτρωγαν καθημερινά λιναρόσπορο και είχαν υψηλή πίεση, αυτή μειώθηκε σημαντικά.
Ιδιότητες:
● Δρα κατά της κακής χοληστερίνης και των τριγλυκεριδίων
● Ανακουφίζει από το άσθμα
● Διεγείρει την πνευματική λειτουργία
● Χρησιμοποιείται στη θεραπεία της ακμής και του έρπητα (κατάπλασμα)
● Για τις πέτρες στα νεφρά
● Ανακουφίζει τους πόνους της περιόδου και τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης
● Θεραπεύει το βήχα (σε συνδυασμό με μολόχα, λεμόνι και μέλι)
● Κατά των πονοκεφάλων
● Κατά της δυσκοιλιότητας
● Διευκολύνει την έξοδο των χολολίθων
● Διεγείρει την αναπνοή και βελτιώνει την πέψη
Η Joanna Budwig, (7 φορές προτεινόμενη για βραβείο Νόμπελ και γνωστή γιατρός), είναι γνωστή για την θεωρία της κατά του καρκίνου με μια δίαιτα βασισμένη στο λινέλαιο. Έρευνες της , έχουν δείξει ότι οι περισσότεροι καρκινοπαθείς έχουν χαμηλή περιεκτικότητα Ω3 και Ω6 στο αίμα τους. Η Budwig ανακάλυψε ότι τα λιπαρά οξέα, χρειάζονται μια ένωση με ειδική πρωτεΐνη (sulfur based protein), και η καλύτερη ήταν το cottage cheese. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι πρέπει τα έλαια να είναι αραφινάριστα, ψυχρής πίεσης και να καταναλώνονται με τις σωστές πρωτεΐνες, ειδάλλως μπορεί να προκαλέσουν τα αντίθετα αποτελέσματα.
Δρα ως μαλακτικό, καταπραϋντικό, αντιβηχικό, αντισηπτικό, αντιφλεγμονώδες και καθαρτικό.
Οι ώριμοι σπόροι μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως χαλαρωτικό αποχρεμπτικό, καθαρτικό και εκτεταμένα σε καταπλάσματα. Είναι επίσης καταπραϋντικό για την γαστρίτιδα και τον ερεθισμένο λαιμό. Το έλαιο των σπόρων είναι ωφέλιμο για την παραγωγή των προσταγλαδινών που είναι ζωτικές για πολλές λειτουργίες του σώματος. Το λινέλαιο περιέχει λιπαρά οξέα που μπορούν να βοηθήσουν στην πρόληψη της συσσώρευσης εναποθέσεων λίπους στους ιστούς. Όλο το φυτό χρησιμοποιείται ως ισχυρό καθάρσιο. Παραδοσιακά το χρησιμοποιούσαν αντί των φύλλων της Σένα και είναι λαϊκό γιατρικό για τους ρευματισμούς και τα προβλήματα του συκωτιού. Αυτό κυρίως διότι η ισχυρή καθαρτική του δράση, βοηθά το σώμα να απαλλαγεί από τις τοξίνες.
Μελέτη του 2013, έδειξε ότι η πρόσληψη λιναρόσπορου, και συγκεκριμένα των φυτοοιστρογόνων, από γυναίκες που διανύουν την περίοδο της εμμηνόπαυσης, βοηθά στη μείωση των συμπτωμάτων, όπως για παράδειγμα των εξάψεων και των εφιδρώσεων, σταθεροποιώντας τα επίπεδα των σχετικών ορμονών. Επιπλέον, επιβραδύνει την απώλεια της οστικής μάζας, λόγω της περιεκτικότητάς του σε λιπαρά οξέα.
Επίσης, η πρόσληψή του από εγκύους, θηλάζουσες, άτομα που πάσχουν από τη νόσο του Crohn, άνδρες που έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του προστάτη, γυναίκες με διάφορα γυναικολογικά προβλήματα, καθώς και άτομα που παίρνουν φαρμακευτική αγωγή, καλό θα ήταν να αποφεύγεται ή να γίνεται μετά από συνομιλία με τον θεράποντα ιατρό.
Ο λιναρόσπορος και το λινέλαιο φαίνεται πως αυξάνουν την παραγωγή ενέργειας στο σώμα. Με αυτόν τον τρόπο διευκολύνεται η απώλεια βάρους στα άτομα που προσπαθούν να αδυνατίσουν.
Η λιγνίνη, αποδεικνύεται ότι δρα τόσο προληπτικά όσο και θεραπευτικά στην αντιμετώπιση των βλαβών που προκαλεί η έκθεση σε ακτινοβολία, είτε μετά από κάποιο μεγάλο πυρηνικό ατύχημα, είτε σε περιπτώσεις ασθενών με καρκίνο, που είναι υποχρεωμένοι να υποβάλλονται σε ακτινοβολίες
Το φυτό ανθίζει Ιούνιο-Ιούλιο και συλλέγεται τον Σεπτέμβριο.
Στην ομοιοπαθητική χρησιμοποιείται το βάμμα του νωπού φυτού σε περιπτώσεις βρογχίτιδας, αμηνόρροιας και αιμορροΐδων.
Είναι δύσκολο να καταναλώσουμε ολόκληρους και άσπαστους λιναρόσπορους επειδή έχουν σκληρό κέλυφος, και το πεπτικό μας σύστημα αδυνατεί να διαλύσει.
Το λινέλαιο χαλάει γρήγορα και για τον λόγο αυτό πρέπει να παρασκευάζουμε (με ψυχρή σύνθλιψη) φρέσκο κάθε φορά που το χρειαζόμαστε. Δεν μπορεί να διατηρηθεί αρκετό καιρό, γιατί ταγγίζει το έλαιο που περιέχει άρα υποβαθμίζεται θρεπτικά. Σίγουρα πρέπει να το διατηρείτε σε αεροστεγές γυάλινο δοχείο στο ψυγείο.
Εχει αναπτυχθεί πολύ η γεωργική χρήση του λιναριού ως τροφή για τα κοτόπουλα, ώστε να παράγουν αυγά με υψηλότερο ποσοστό ω-3 λιπαρών οξέων.
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ:
Μπορούμε να βάλουμε τους λιναρόσπορους στο νερό όλη τη νύχτα, αφού έτσι το κέλυφός τους μαλακώνει και μπορούν να μπουν σε δημητριακά πρωινού σας, ή σε σαλάτες, ή με λίγο μέλι. Επίσης μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε ειδικά παρασκευασμένα πολύσπορα ψωμιά ή ακόμη και ως ρόφημα, καθώς επίσης και πάνω από μαγειρεμένα λαχανικά ή και μέσα σε διάφορες σούπες.
Υπάρχει βέβαια και το λάδι λιναρόσπορου, που όμως περιέχει πολύ ελάχιστα από τα πολύτιμα συστατικά, αφού αυτά περιέχονται στην κύρια σάρκα του σπόρου και όχι στο λάδι του, ωστόσο είναι κι αυτή μία πρόταση.
Για την δυσκοιλιότητα τρώμε μία κουταλιά σπόρων και πίνουμε 1-2 ποτήρια νερό. Τα υγρά είναι σημαντικά για να δράσουν οι σπόροι.
Ως έγχυμα το πίνουμε για τον βήχα και τον ερεθισμένο λαιμό. Μπορούμε να προσθέσουμε μέλι και χυμό λεμονιού.
Ως κατάπλασμα το χρησιμοποιούμε για τους πλευρικούς πόνους αλλά και σε δοθιήνες, αποστήματα και έλκη.
Για εξωτερική χρήση οι αλεσμένοι σπόροι μουσκεύονται με ζεστό νερό (2 κουταλιές σε 1 ποτήρι νερό) και βράζονται επί 1 – 2 λεπτά μέχρι το περιεχόμενο να μετατραπεί σε πολτό. Αυτός ο πολτός τυλίγεται με μια γάζα και τοποθετείται στις πληγές, ή στις διάφορες φλεγμονές του δέρματος, σαν μαλακτικό και αντιφλεγμονώδες
Κλεοπάτρα Ζουμπουρλή
MSc
