Έχετε ποτέ θεωρήσει τέλεια μια φωτογραφία με εσάς, κάποια που να αντανακλά επαρκώς το πώς αντιλαμβάνεστε τον εαυτό σας στην πραγματικότητα; Ή σας φαίνεται σαν από κάθε φωτογραφία σας να λείπει κάποιο στοιχείο σας με κάποιο τρόπο; Υπάρχουν επιστημονικοί λόγοι για το γιατί τείνουμε να δυσαρεστούμαστε από τις φωτογραφίες μας, αλλά υπάρχουν επίσης στρατηγικές που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για να αυξήσουμε την θετική αντίληψη του πώς φαινόμαστε σε αυτές.
Όταν σκεφτόμαστε τον εαυτό μας, είμαστε ευάλωτοι σε μια μορφή προκατάληψης που ονομάζεται αυτο-ενίσχυση και πρόκειται για την τάση να αξιολογούμε «τα χαρακτηριστικά και τις ικανότητές μας ως πιο ευνοϊκά (θετικά) απ’ όσο είναι αντικειμενικά» (Epley και Whitchurch, 2008). Στην περίπτωση της εξωτερικής εμφάνισης, αυτή η προκατάληψη μας οδηγεί να πιστέψουμε ότι είμαστε πιο ελκυστικοί απ’ όσο όντως είμαστε.
Στοιχεία για την ύπαρξη αυτής της μεροληψίας αποκαλύφθηκαν σε έρευνα, κατά την οποία ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες να αξιολογήσουν δικές τους φωτογραφίες. Συγκεκριμένα, οι ερευνητές τους παρουσίασαν αληθινές φωτογραφίες τους, αλλά και φωτογραφίες που είχαν «πειραχτεί» για να δείχνουν περισσότερο ή λιγότερο ελκυστικοί. Ύστερα, ζήτησαν από τους συμμετέχοντες να επιλέξουν την αληθινή, πρωτότυπη φωτογραφία.
Οι περισσότεροι επέλεγαν φωτογραφίες, οι οποίες είχαν υποστεί επεξεργασία για να δείχνουν πιο ελκυστικοί, ενώ οι άγνωστοι επέλεγαν με ακρίβεια τις πραγματικές φωτογραφίες των συμμετεχόντων που πρώτα είχαν δει (Epley and Whitchurch, 2008). Η δυσαρέσκειά μας για τις πραγματικές φωτογραφίες πιθανώς να αντανακλά αυτό τον μηχανισμό της αυτο-ενίσχυσης. Όταν μας αντιλαμβανόμαστε ως πιο ελκυστικούς απ’ όσο πραγματικά είμαστε, η πραγματικότητα μπορεί να μας απογοητεύσει.
Η απλή επίδραση της έκθεσης σημαίνει ότι όσο πιο πολύ εκτιθέμεθα σε ένα ερέθισμα, τόσο περισσότερο αποκτάμε την τάση να μας αρέσει (Zajonc, 1968). Το λογικό συμπέρασμα λοιπόν είναι ότι εφόσον βλέπουμε συνέχεια τον εαυτό μας -για παράδειγμα, στον καθρέφτη- θα τον θεωρούμε και πιο ελκυστικό. Ωστόσο, όταν αντικρίζουμε τον εαυτό μας στον καθρέφτη, η εικόνα μας είναι αντεστραμμένη, ενώ οι φωτογραφίες συνήθως όχι.
Ένας λοιπόν λόγος που μπορεί να μην μας αρέσουν οι φωτογραφίες μας είναι επειδή δείχνουν μια άποψη του προσώπου μας που δεν μας είναι οικεία. Για την ακρίβεια, οι ερευνητές έχουν αποδείξει ότι οι άνθρωποι προτιμάμε φωτογραφίες που αποτυπώνουν το κατοπτρικό μας είδωλο, ενώ οι άλλοι τείνουν να προτιμούν για εμάς εκείνες τις φωτογραφίες που δείχνουν την «πραγματική» μας εικόνα (Mita et al., 1977).
Αφού γνωρίζουμε ότι η επαναλαμβανόμενη έκθεση σε ένα ερέθισμα διευκολύνει την ανάπτυξη της αρεσκείας, μπορούμε να την χρησιμοποιήσουμε, για να αυξήσουμε τη συμπάθειά μας προς τις δικές μας φωτογραφίες. Εντούτοις, οι έρευνες υποδεικνύουν ότι η έκθεση συντομότερης διάρκειας είναι πιο αποτελεσματική απ’ ότι η μεγαλύτερης (Bornstein, 1989). Η χρήση μιας φωτογραφίας σας ως φόντο στο κινητό σας ή το να χαζεύετε το άλμπουμ σας που και που, μπορούν να σας παρέχουν επαναλαμβανόμενη σύντομη έκθεση και έτσι να βελτιώσουν την αντίληψή σας για το πώς φαίνεστε στις φωτογραφίες.
Προτιμάτε τις selfies από τις παραδοσιακές, κλασικές φωτογραφίες σας; Πολλοί άνθρωποι τις προτιμούν, ειδικά αν βγάζουν τακτικά (Re et al., 2016). Όμως, πρέπει να γνωρίζετε ότι οι selfies σας κάνουν να φαίνεστε πιο ελκυστικοί σε εσάς. Όταν αξιολογούμε φωτογραφίες άλλων ανθρώπων, οι περισσότεροι προτιμάμε τον παραδοσιακό τρόπο απ’ ό,τι τις selfies (Re et al., 2016).
Η παρατήρηση ενός χαμόγελου ενισχύει την ενεργοποίηση του μέσου κογχομετωπιαίου φλοιού του εγκεφάλου, μια περιοχή που σχετίζεται με την ανταμοιβή (O’Doherty et al., 2003). Το χαμόγελο επίσης αυξάνει την αντίληψη της ελκυστικότητας. Για την ακρίβεια, σε έρευνα που μετρούσε την ελκυστικότητα των προσώπων, ο Golle και οι συνεργάτες του (2014) βρήκαν ότι τα χαρούμενα πρόσωπα κατηγοριοποιούνταν ως πιο ελκυστικά, ακόμα και όταν κάποια από αυτά είχαν υποστεί επεξεργασία για να φαίνονται λιγότερο ελκυστικά. Τα χαμογελαστά πρόσωπα κρίνονταν ως πιο ελκυστικά ακόμα και από τα αντικειμενικά πιο όμορφα, που όμως δεν χαμογελούσαν.
Οι αγαπημένες φωτογραφίες μας είναι εκείνες στις οποίες φαινόμαστε πιο ευτυχισμένοι και η έρευνα αποκαλύπτει τη σύνδεση αυτή ανάμεσα στην ευτυχία και στην ελκυστικότητα (Deiner et al., 1995; Gupta et al., 2016). Αν και οι περισσότεροι ερευνητές θεωρούν ότι οι ελκυστικοί άνθρωποι είναι πιο ευτυχισμένοι, μπορεί να ισχύει και το αντίστροφο, ότι δηλαδή οι ευτυχισμένοι άνθρωποι νιώθουν και δείχνουν πιο ελκυστικοί.
Αυτή η τελευταία συμβουλή δεν είναι επιστημονική, αλλά έχει αποδειχθεί αποτελεσματική από προσωπικής εμπειρίας. Ενώ εγώ μετάνιωνα για μια συγκεκριμένη μη κολακευτική φωτογραφία μου, η πεθερά μου παρατήρησε ότι όταν εκείνη κοιτά παλιές της φωτογραφίες, πάντα μένει ευχαριστημένη με το πώς δείχνει. Δοκιμάστε λοιπόν να χαζέψετε τις παλιές σας φωτογραφίες. Δεν θα πιστέψετε πόσο νέοι και εκθαμβωτικοί φαίνεστε εκεί.
Madeleine A. Fugère, Ph.D, καθηγήτρια κοινωνικής ψυχολογίας
