Τόσες όμορφες αναμνήσεις από τις ασπρισμένες αυλές των γιαγιάδων και των παππούδων μας και από τα υπέροχα καλλωπιστικά φυτά που μοσχοβολούσανε από άρωμα που κρατάει μέχρι και σήμερα. Λουλούδια φυτεμένα σε παρτέρια στον κήπο ή σε γλάστρες, τόσο τακτοποιημένα και τόσο καθαρά, πλημμυρισμένα από τα πιο έντονα χρώματα. Παραδοσιακές πήλινες γλάστρες, μεταλλικοί ντενεκέδες, σπασμένα ξύλινα βαρέλια και ένα σωρό άλλες αυτοσχέδιες κατασκευές που δεν κόστιζαν πολλά χρήματα αλλά έκρυβαν μέσα τους πολύ μεράκι και αγάπη για να φυτευτούν τα πιο όμορφα λουλούδια. Ίσως κάποιοι νεότεροι να μην γνωρίζουν κάποια από αυτά τα ξεχωριστά λουλούδια που διαθέτουν σημαντική καλλωπιστική αξία. Κάποιοι μεγαλύτεροι ίσως έχουν χρόνια να τα δουν κι έχουν ξεχάσει την ύπαρξη τους. Σε κάθε περίπτωση, αξίζει να αναζητήσουμε ξανά τα πιο λατρεμένα φυτά από τα παιδικά μας χρόνια και τις αυλές των γιαγιάδων μας και να γίνουμε πάλι σαν μικρά παιδιά. Καιρός να φυτέψουμε κάποια από αυτά τα λουλούδια και να ξαναζήσουμε με νοσταλγία τις όμορφες στιγμές μέσα από τα άνθη και τα αρώματα των φυτών που όλοι αγαπήσαμε. Θα σας παρουσιάσω 17 υπέροχα λουλούδια από τις αυλές των γιαγιάδων μας!
Η ορτανσία αποτελεί μία διαχρονική επιλογή για τις αυλές και τους κήπους των γιαγιάδων μας που παραμένει εξαιρετικά δημοφιλής μέχρι και σήμερα. Με καταγωγή από την Κίνα και την Ιαπωνία, η ορτανσία ξεχωρίζει για τα μεγάλα άνθη, σε άσπρο, ροζ ή μπλε χρώμα, ενώ πλέον θα συναντήσουμε και ποικιλίες σε μοβ, κίτρινες, κόκκινες και πορτοκαλί αποχρώσεις. Τα λουλούδια της ορτανσίας παραμένουν πανέμορφα και όταν αποξηρανθούν, διατηρώντας την καλλωπιστική τους αξία, και αποτελούν μία εξαιρετική επιλογή για να τα στολίσουμε σε βάζο. Η ορτανσία αναπτύσσεται και ανθοφορεί καλύτερα σε ημισκιερές και δροσερές θέσεις, καθώς αγαπά τη ζέστη, την υγρασία αλλά όχι το απευθείας έντονο ηλιακό φως. Είναι ανθεκτική στην παγωνιά και στις χαμηλές θερμοκρασίες του Χειμώνα ωστόσο είναι ευαίσθητη στους δυνατούς ανέμους.
Η βιγόνια είναι ένα αξέχαστο και αγαπημένο καλλωπιστικό φυτό που συναντάμε στις περισσότερες αυλές των γιαγιάδων μας και ειδικά την βασιλική ποικιλία βιγόνιας, την βασίλισσα όπως συνήθως την αποκαλούμε. Ιδανική να φυτευτεί σε γλάστρα, η βιγόνια είναι λουλούδι χαμηλής ανάπτυξης, που φτάνει σε ύψος συνήθως 40-50 εκατοστά και διαθέτει πολλά μικρά λευκά και ρόδινα άνθη που εμφανίζονται από τον Μάιο μέχρι και τον Οκτώβριο. Προτιμά ημισκιερές θέσεις φύτευσης σε σημείο που δεν χτυπάει απευθείας ηλιακό φως, για να μην εμφανιστούν εγκαύματα στο φύλλωμα και τα λουλούδια της. Η βιγόνια είναι ευαίσθητη στον δυνατό ήλιο και στο έντονο κρύο ενώ δε θέλουμε να έρχεται σε επαφή με ψυχρά και θερμά ρεύματα αέρα. Τοποθετούμε τις γλάστρες με τις βιγόνιες σε σημεία µε καλό αερισμό που διευκολύνουν τη μείωση της υγρασίας και την αποφυγή ανάπτυξης ασθενειών.
Το δημοφιλέστερο αναρριχώμενο φυτό που συναντάμε στις αυλές των γιαγιάδων μας είναι το γιασεμί, και ειδικά το χιώτικο γιασεμί που μας χαρίζει απλόχερα το γλυκό άρωμα των λουλουδιών του. Με ανθοφορία του ξεκινά από τις αρχές της Άνοιξης μέχρι τα πρώτα κρύα του Χειμώνα, το γιασεμί χρειάζεται μια ηλιοφανή ή ημισκιερή θέση για να ανθοφορήσει. Αν επιλέξουμε νότιο προσανατολισμό στο μπαλκόνι ή την αυλή μας, το γιασεμί θα μας ανταμείψει με ακόμα πλουσιότερη ανθοφορία. Βέβαια, το γιασεμί έχει μικρότερη ανάπτυξη όταν φυτεύεται σε γλάστρα από όταν φυτεύεται απευθείας στο έδαφος. Τέλος, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι το γιασεμί είναι ανθεκτικό στη ζέστη και στην ξηρασία, χρειάζεται όμως να το προφυλάξουμε καθώς είναι ευαίσθητο στην παγωνιά και στους δυνατούς βοριάδες.
Όλοι εχουμε θαυμάσει δεκάδες ποικιλίες τριανταφυλλιάς, με λουλούδια σε διάφορα χρώματα, μικρά και μεγάλα, στον κήπο και στην αυλή του πατρικού μας σπιτιού. Ειδικά, από την εκατοντάφυλλη που χαρακτηρίζεται από μικρά ροζ αρωματικά άνθη που μοσχοβολάνε όλοι έχουμε κόψει κάποιο κλαδάκι για να την πολλαπλασιάσουμε. Βέβαια, υπάρχουν πολλές ποικιλίες τριανταφυλλιάς: νάνες, εδαφοκάλυψης, θαμνώδεις, αναρριχόμενες, δενδρώδεις για να επιλέξουμε να φυτέψουμε. Για την φύτευση της τριανταφυλλιάς, προτιμούμε ηλιόλουστες θέσεις για να μας δώσει καλύτερη ανάπτυξη και πλουσιότερη ανθοφορία. Ακόμα και σε ημισκιερή θέση, η τριανταφυλλιά μπορεί να επιβιώσει και θα μας χαρίσει αρκετά λουλούδια. Πάντως, θα πρέπει να θυμόμαστε ότι όταν φυτεύουμε τριανταφυλλιά σε γλάστρα, την τοποθετούμε σε θέση προφυλαγμένη από τους έντονους βοριάδες και την παγωνιά.
Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει και στην άγρια αμαρυλλίδα με τα υπέροχα ροζ λουλούδια που συναντάμε στις αυλές των γιαγιάδων και των παππούδων μας, την περίφημη μπελαντόνα, που φυτεύεται την Άνοιξη και ανθίζει στα τέλη του Καλοκαιριού. Γενικότερα, οι περισσότερες ποικιλίες αμαρυλλίδας, φυτεύονται με βολβό την εποχή του Φθινοπώρου και μας γοητεύουν με τα τεράστια πολύχρωμα άνθη που προβάλλουν πάνω σε μακριούς δυνατούς μίσχους στα τέλη του χειμώνα. Οι αμέτρητοι χρωματικοί συνδυασμοί των λουλουδιών της αμαρυλλίδας έχουν ως βάση το λευκό, το κόκκινο, το πορτοκαλί, το κίτρινο και το ροζ χρώμα με πανέμορφες διχρωμίες που φέρουν χαρακτηριστικές ραβδώσεις. Για να απολαύσουμε πλούσια ανθοφορία, φυτεύουμε τους βολβούς της αμαρυλλίδας σε ένα ζεστό, απάνεμο και ηλιόλουστο μέρος του κήπου μας.
Μία γλάστρα γαρδένιας υπήρχε πάντα στην αυλή και στη βεράντα της γιαγιάς! Εξαιρετικά δημοφιλής και διαχρονική η γαρδένια, το καλλωπιστικό φυτό με τα υπέροχα λευκά αρωματικά λουλούδια και τα γυαλιστερά φύλλα που ανθίζει στις αρχές του Καλοκαιριού και μας δίνει μία δεύτερη ανθοφορία στις αρχές του Φθινοπώρου. Είναι από τα πιο ευαίσθητα καλλωπιστικά φυτά και είναι πολύ σημαντικό να τη επιλέξουμε την κατάλληλη θέση για τη φύτευσή της. Η γαρδένια χρειάζεται δροσερό ημισκιερό περιβάλλον για να ευδοκιμήσει και αποφεύγουμε να τη φυτεύουμε σε σημεία που τα βλέπει ο μεσημεριανός ήλιος. Την τοποθετούμε σε σχετικά προφυλαγμένη θέση, μακριά από ζεστούς ανέμους, καθώς και από δυνατούς βοριάδες. Η γαρδένια χρειάζεται αρκετό φως για να ανθίσει, καλό αερισμό και μια σχετική υγρασία. Αποφεύγουμε να έρχεται σε επαφή με την άμεση ηλιακή ακτινοβολία, ειδικά το Καλοκαίρι, καθώς της δημιουργεί εγκαύματα στα φύλλα, ενώ παράλληλα προκαλεί πτώση των μπουμπουκιών της.
Αξέχαστο και ιδιαίτερα εντυπωσιακό λουλούδια η φούξια, ένα πανέμορφο καλλωπιστικό φυτό με πανέμορφα λουλούδια που μοιάζουν με κρεμαστά σκουλαρίκια. Είναι ένας υπέροχος πολυετής φυλλοβόλος θάμνος που χαρακτηρίζεται από πυκνή βλάστηση και ύψος που κυμαίνεται από μισό ως και 2 μέτρα, ανάλογα την ποικιλία. Τα λουλούδια της σκουλαρικιάς εμφανίζουν μοναδικούς χρωματικούς συνδυασμούς φούξια ή κόκκινου στο εξωτερικό μέρος του άνθους (σέπαλα) με λευκό, μοβ ή ρόδινο στο εσωτερικό μέρος του άνθους, στα πέταλα. Αξίζει να σημειώσουμε πως το σκουλαρίκι είναι σχετικά ευαίσθητο φυτό που χρειάζεται προφύλαξη για να ευδοκιμήσει, γι’ αυτό δεν το συναντάμε συχνά σε κήπο, αλλά κυρίως σε γλάστρα. Eπιλέγουμε ημισκιερές θέσεις για να τοποθετήσουμε τη σκουλαρικιά, καθώς ο δυνατός καλοκαιρινός ήλιος εξασθενεί το φυτό, με αποτέλεσμα να έχουμε μειωμένη ανθοφορία. Καθώς το σκουλαρίκι είναι ευαίσθητο στην παγωνιά και στις χαμηλές θερμοκρασίες, επιλέγουμε προφυλαγμένα σημεία και βεράντα ή μπαλκόνι με δυτικό ή ανατολικό προσανατολισμό.
Τι να πούμε για το γεράνι που είναι ένα από τα πιο δημοφιλή και παραδοσιακά ανθόφυτα που συναντάμε σχεδόν σε όλους τους κήπους και τις αυλές εδώ και δεκαετίες! Η σημαντική καλλωπιστική αξία του γερανιού οφείλεται στα μεγάλα λουλούδια του καθώς και στην πλούσια και παρατεταμένη ανθοφορία του. Παρουσιάζει πλούσια ανθοφορία από τις αρχές της Άνοιξης ως τα τέλη του Φθινοπώρου και μας χαρίζει λουλούδια που σχηματίζουν χαρακτηριστικές σφαιρικές ταξιανθίες σε λευκό, ρόδινο, πορτοκαλί, κόκκινο, μοβ και κίτρινο χρώμα. Προτιμά ηλιόλουστα σημεία, με νότιο προσανατολισμό, για να χαρίσει πλουσιότερη ανθοφορία, αν και μπορεί να ανθοφορήσει ακόμη και σε σκιερές ή ημισκιερές θέσεις. Ιδιαίτερα ανθεκτικά στις υψηλές θερμοκρασίες και την ξηρασία, τα γεράνια είναι κατάλληλα και για παραθαλάσσιες φυτεύσεις, καθώς είναι ανθεκτικά στην αλατότητα του εδάφους.
Ο κήπος και η αυλή της γιαγιάς έχει και τα ομορφότερα βολβώδη λουλούδια, τις εντυπωσιακές ντάλιες που δεν άφηναν κανένα αδιάφορο. Υπάρχουν πολλές διαφορετικές ποικιλίες ντάλιας με διαφορετικά ύψη βλαστού, ντάλιες με συμπαγή ανάπτυξη που περιορίζονται σε ύψος μισού μέτρου μέχρι και ντάλιες που διαθέτουν πολύ ζωηρή ανάπτυξη και φτάνουν σε ύψος τα δυο μέτρα. Θα συναντήσουμε ποικιλίες ντάλιας με τόσο διαφορετικά σχήματα λουλουδιού καθώς και σε απίστευτα χρώματα, από λευκό, κρεμ, κίτρινο, μέχρι ροζ, μοβ, πορτοκαλί, κόκκινο, ακόμη και σκουροκόκκινο που πλησιάζει σχεδόν το μαύρο. Φυτεύουμε κάθε χρόνο την ντάλια την περίοδο της Άνοιξης για να μας χαρίσει απλόχερα τα υπέροχα λουλούδια της μέσα στο καλοκαίρι. Προτιμούμε για την ντάλια ηλιόλουστη θέση, καλά προστατευμένη από δυνατούς ανέμους είτε την φυτέψουμε σε γλάστρα στο μπαλκόνι μας ή σε κάποιο σημείο του κήπου μας.
Άλλο ένα αγαπημένο λουλούδι της γιαγιάς, είναι η γλαδιόλα. Η γλαδιόλα, βολβώδες λουλούδι που φυτεύεται την Άνοιξη, ξεχωρίζει για τα σπαθοειδή, μυτερά φύλλα της και για τα εντυπωσιακά άνθη της, που βρίσκονται σε ανθοφόρο βλαστό που ξεπερνά σε μήκος και το ένα μέτρο. Στα άνθη της γλαδιόλας συναντάμε μεγάλη χρωματική ποικιλία με διάφορες αποχρώσεις όπως λευκό, κίτρινο, μοβ, κόκκινο και πορτοκαλί ενώ θα πρέπει να αναφέρουμε ότι υπάρχουν πλέον και δίχρωμες ποικιλίες γλαδιόλας που είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακές. Η γλαδιόλα ανθίζει όλη την περίοδο του Καλοκαιριού, ξεκινώντας 12-13 βδομάδες μετά την ανοιξιάτικη φύτευση των βολβών. Επιλέγουμε ηλιόλουστες θέσεις για τις γλαδιόλες, προφυλαγμένες από δυνατούς ανέμους καθώς είναι πολύ πιθανό να σπάσει ο ανθοφόρος βλαστός.
Eνα αγαπημένο λουλούδι που συναντάμε παραδοσιακά στις αυλές των γιαγιάδων μας και έχει συνδεθεί με τη μεγάλη χριστιανική γιορτή του Ευαγγελισμού! Ο κρίνος της Παναγίας, ένα είδος λίλιουμ που φτάνει σε ύψος το ένα μέτρο και ξεχωρίζει για τα μεγάλα λευκά ή λευκοκίτρινα άνθη που διαθέτουν ένα ιδιαίτερο άρωμα. Μας χαρίζει την ανθοφορία του στα μέσα της Άνοιξης ενώ τα λουλούδια του μπορούμε να τα κόψουμε και να τα διατηρήσουμε σε βάζο στολίζοντας με τον πιο όμορφο τρόπο το σαλόνι ή το γραφείο μας. Οι βολβοί του κρίνου της Παναγίας φυτεύονται στις αρχές Φθινοπώρου σε αντίθεση με τα περισσότερα είδη λίλιουμ που φυτεύονται στις αρχές της Άνοιξης. Επιλέγουμε ηλιόλουστες θέσεις για την φύτευση του, προστατευμένες από ρεύματα αέρα, αν και σε νότιες ζεστές περιοχές ο κρίνος της Παναγίας είναι καλύτερο να φυτεύεται σε ημισκιερές θέσεις.
Αν θα λέγαμε ότι ένα λουλούδι αποτελεί παραδοσιακά το σύμβολο των κήπων των γιαγιάδων και των παππούδων μας, αυτό σίγουρα είναι ο κατιφές. Ετήσιο καλλωπιστικό φυτό, ο κατιφές ξεχωρίζει για την πλούσια παρατεταμένη ανθοφορία που ξεκινά από την Άνοιξη και μπορεί να διαρκέσει μέχρι τις αρχές του Χειμώνα. Φυτεύεται τόσο σε παρτέρια όσο και σε γλάστρες στις αυλές για τα υπέροχα κίτρινα, πορτοκαλί και κεραμιδί λουλούδια του. Ο κατιφές ευδοκιμεί σε θέσεις με συνεχή ηλιοφάνεια, αν και μπορεί να προσαρμοστεί και να επιβιώσει χωρίς ιδιαίτερο πρόβλημα ακόμα και σε σχετικά ημισκιερές θέσεις. Θα ήταν σημαντική παράλειψη αν δεν αναφέραμε ότι ο κατιφές φυτεύεται παραδοσιακά στον λαχανόκηπο, μαζί με τον βασιλικό για να προφυλάσσει τα λαχανικά από διάφορα έντομα ενώ βοηθά και στην επικονίαση λόγω προσέλκυσης μελισσών στα λουλούδια του.
Για να μιλήσουμε και για μια ακόμη διαχρονική επιλογή που έκαναν οι γιαγιάδες και οι παππούδες μας όταν αποφάσιζαν να φτιάξουν τον κήπο τους, είναι η γαρυφαλλιά. Η γαρυφαλλιά, ένα από τα πιο δημοφιλή πολυετή λουλούδια ξεχωρίζει για την πλούσια βλάστηση με στενόμακρα λογχοειδή φύλλα και τα άφθονα και εντυπωσιακά άνθη σε διάφορες αποχρώσεις: λευκά, ροζ, μοβ, πορτοκαλί, κόκκινα, κίτρινα, ακόμη και δίχρωμα. Η γαρυφαλλιά ανθίζει από τον Απρίλιο μέχρι και τον Νοέμβριο και τα λουλούδια της διατηρούνται σε βάζο για αρκετό χρονικό διάστημα. Υπάρχουν πολλές ποικιλίες γαρυφαλλιάς, άλλες αρωματικές και άλλες όχι, ψηλές και χαμηλές, άλλες έρπουσες και άλλες ορθόκλαδες. Για καλύτερη ανάπτυξη και πλουσιότερη ανθοφορία, η γαρυφαλλιά προτιμάει φωτεινά και ηλιόλουστα μέρη. Δεν φοβάται το Χειμώνα και είναι ανθεκτική στο ψύχος, ακόμα και σε θερμοκρασίες κάτω του μηδενός.
Κατάλογος με τα φυτά από τις αυλές των γιαγιάδων και των παππούδων μας χωρίς τα ζουμπούλια και το έντονο μεθυστικό άρωμα των λουλουδιών τους δεν γίνεται! Το ζουμπούλι που σήμερα αναφέρεται πιο συχνά με την ονομασία υάκινθος, είναι ένα από τα ομορφότερα βολβώδη λουλούδια φθινοπωρινής φύτευσης που συναντάμε σε παρτέρια, σε μεγάλους κήπους, καθώς και σε γλάστρες σε μπαλκόνια, όπου ανθίζει συνήθως 2-2,5 μήνες μετά τη φύτευση του βολβού. Υπάρχουν πολλές ποικιλίες υάκινθου για να επιλέξουμε σε μεγάλη γκάμα χρωμάτων από ροζ, γαλάζιο, πορτοκαλί, κίτρινο, κόκκινο μέχρι και λευκό. Και βέβαια, το ξεχωριστό διατσέντο, μια πολύ αρωματική ποικιλια υάκινθου με λευκά άνθη που καλλιεργείται στα Επτάνησα και σε νησιά του Αιγαίου. Φυτεύουμε λοιπόν τον βολβό σε βάθος περίπου 8-12 εκατοστών, μέσα στο χώμα φροντίζοντας ώστε η μύτη (οφθαλμός) του βολβού να είναι προς τα πάνω. Τοποθετούμε τους βολβούς του υάκινθου σε αποστάσεις μεταξύ 15-20 εκατοστών για τη φύτευση, ώστε να έχουμε καλύτερη ανάπτυξη και ανθοφορία. Ο υάκινθος αναπτύσσεται καλύτερα σε ηλιόλουστες θέσεις, προφυλαγμένες από δυνατούς ανέμους.
Θα ήταν σημαντική παράλειψη αν δεν αναφέραμε στον κατάλογο μας και το σκυλάκι, ένα ιδιαίτερα δημοφιλές λουλούδι που συναντούσαμε κάθε Άνοιξη όταν επισκεπτόμασταν τους κήπους των γιαγιάδων μας. Χαρακτηριστικό φυτό της Μεσογείου, το σκυλάκι συναντάται σε νάνες ποικιλίες από 20-40 εκατοστά, μεσαίου ύψους από 40-60 εκατοστά και υψηλές ποικιλίες από 60-120 εκατοστά. Αν και πολυετές φυτό, συνήθως φυτεύεται ως ετήσιο για να μας χαρίσει πλούσια ανθοφορία και εντυπωσιακούς χρωματικούς συνδυασμούς. Τα σκυλάκια ευδοκιμούν σε μεγάλη ηλιοφάνεια, αν και μπορούν να προσαρμοστούν και να ανθοφορήσουν ακόμη και σε σκιερά μέρη. Επιλέγουμε θέσεις φύτευσης προφυλαγμένες από ισχυρούς ανέμους για τα σκυλάκια, καθώς διαθέτουν ευαίσθητο ανθοφόρο βλαστό που μπορεί να σπάσει, ειδικά αν δεν έχει δεθεί σε πασσαλάκι.
Είναι σίγουρο ότι δεν υπάρχει αυλή των παππούδων και των γιαγιάδων μας που να μην μοσχοβολά το γλυκό άρωμα από τις βιολέτες. Ετήσιο ανοιξιάτικο λουλούδι με χαμηλή ανάπτυξη που φτάνει σε ύψος τα 30-50 εκατοστά, η βιολέτα ξεχωρίζει για τα χαρακτηριστικά στενόμακρα γκριζοπράσινα φύλλα της και τα εντυπωσιακά αρωματικά άνθη σε αποχρώσεις του λευκού, του κίτρινου, του ροζ, του μοβ και του κόκκινου. Με πλούσια ανθοφορία που διαρκεί από τις αρχές της Άνοιξης μέχρι τις αρχές Φθινοπώρου, η βιολέτα είναι ιδανική για να κόψουμε τα λουλούδια της και να τα βάλουμε σε βάζο. Επιλέγουμε ηλιοφανείς θέσεις για την βιολέτα αν και ζορίζεται κάπως τους ζεστούς καλοκαιρινούς μήνες και ειδικά σε περιόδους καύσωνα. Είναι αρκετά ανθεκτική στην αλατότητα για φύτευση σε παραθαλάσσιες περιοχές, όμως είναι ευαίσθητη στην παγωνιά και τους ανέμους. Γιαυτό χρειάζεται να εξασφαλίζουμε στην βιολέτα σχετικά προστατευμένη θέση.
Τελευταία αλλά όχι λιγότερο σημαντική επιλογή από τις αυλές των σπιτιών των γιαγιάδων μας είναι ο νάρκισσος, το εντυπωσιακό βολβώδες λουλούδι που φυτεύεται μέσα στο Φθινόπωρο και ανθίζει στα τέλη του Χειμώνα. Με καταγωγή από τη Μεσόγειο, ο νάρκισσος διαθέτει πλούσια ανθοφορία με χαρακτηριστικά λουλούδια σε σχήμα τρομπέτας, που ξεπροβάλλουν πάνω σε λεπτούς μίσχους μέσα από τα στενόμακρα φύλλα. Συναντάμε τον νάρκισσο σε μεγάλη ποικιλία χρωμάτων από λευκό, λευκοκίτρινο, κιτρινο-πορτοκαλί, κοκκινωπό μέχρι και ροζ. Ο νάρκισσος που φτάνει σε ύψος τα 30-40 εκατοστά, και σχηματίζει ομάδα περίπου 10 λευκών λουλουδιών με κίτρινο στο κέντρο, έχει πολλά διαφορετικά είδη και ποικιλίες. Στον ελληνικό χώρο, υπάρχουν αρκετά είδη, αλλά το πιο γνωστό είναι το ζαμπάκι ή τσαμπάκι που στην περιοχή της Κρήτης ονομάζεται μανουσάκι.
