To 1967 oι Ψυχίατροι Thomas Holmes και Richard Rahe μέσα από μία έρευνα πάνω σε δείγμα 5.000 Αμερικανών ασθενών, κατέγραψαν τα πιο στρεσογόνα γεγονότα που μπορεί να προκαλέσουν κάποιο είδος διαταραχής και παθολογίας στον άνθρωπο.
Αν και η έρευνα αφορούσε δείγμα του αμερικανικού πληθυσμού, ωστόσο, τα στρεσογόνα γεγονότα που κατεγράφησαν, θεωρούνται ότι επηρεάζουν όλους τους ανθρώπους, χωρίς στατιστικά σημαντικές διαφορές όσον αφορά την πολιτιστική κουλτούρα, είναι δηλαδή πανανθρώπινα.
Ωστόσο, άλλοι ερευνητές θεωρούν ότι υπάρχουν δια-πολιτισμικές διαφορές και η συγκεκριμένη κλίμακα θεωρείται αδύνατη και «ψυχομετρικά» ευάλωτη ως προς αυτό το σημείο.
Παρά ταύτα, η Κλίμακα Στρες των Thomas Holmes και Richard Rahe έχει ακρίβεια σε κάτι πολύ σημαντικό, το οποίο μπορεί να χαρακτηριστεί ως παναθρώπινη, διαχρονική, δια-γενεακή και αρχετυπική αγωνία-φόβο: ο θάνατος είναι ο πιο στρεσογόνος παράγοντας στη ζωή και σε όλη την ιστορία του ανθρώπου, αφού έρχεται πρώτος στη σχετική κλίμακα και μάλιστα παίρνει και την υψηλότερη βαθμολογία (=100) όσον αφορά την ισχυρότατη στρεσογόνο επίδραση που ασκεί.
Η καταγραφή αυτή που παρατίθεται παρακάτω (κι έμεινε γνωστή ως Holmes and Rahe Stress Scale) έγινε με ιεραρχικό τρόπο: δηλαδή προς την κορυφή βρίσκονται τα πλέον στρεσογόνα γεγονότα, αυτά που επηρεάζουν περισσότερο την υγεία των ατόμων και προς το τέλος βρίσκονται τα λιγότερο στρεσογόνα.
Όσο πιο πολλά στρεσογόνα γεγονότα – από αυτά που βρίσκονται στις λίστες που ακολουθούν- βιώνει ο άνθρωπος, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες να νοσήσει, να εμφανίσει κάποια διαταραχή.
Αυτό γίνεται με βάση μία ειδική βαθμολογία που έχει η εν λόγω Κλίμακα: Αν για παράδειγμα, κάποιος συγκεντρώνει συγκεντρωτικό βαθμό κάτω από 150 έχει 35% πιθανότητα να νοσήσει ή να πάθει κάποιο ατύχημα μέσα στα επόμενα δύο χρόνια.
Εν συνεχεία, αν συγκεντρώσει βαθμολογία από 150 -300 έχει 51% πιθανότητα να νοσήσει ή να πάθει κάποιο ατύχημα. Τέλος, αν συγκεντρώσει βαθμολογία από 300 και πάνω έχει 80% πιθανότητα να νοσήσει ή να πάθει κάποιο ατύχημα μέσα στα επόμενα δύο χρόνια.
Για όσους ενδιαφέρονται να συμπληρώσουν την κλίμακα Στρες και να δουν από μόνοι τους:
Επίσης, παρατηρείστε (στη λίστα που ακολουθεί μετά τους ενήλικες) ότι τα ανήλικα άτομα είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στις αλλαγές εντός οικογενειακού πλαισίου: οτιδήποτε απειλεί την οικογενειακή συνοχή βιώνεται με έντονο στρες από τους ανήλικους.
Ο θάνατος, χωρίς αμφιβολία, είναι το πιο στρεσογόνο γεγονός στη ζωή του ανθρώπου, είτε στην ανήλικη είτε στην ενήλικη περίοδο της ζωής του.
Επιπροσθέτως, κάποιοι ερευνητές επισημαίνουν και αναφέρουν και τη διαδικασία της εμμηνόπαυσης ως έναν από τους πλέον στρεσογόνους παράγοντες, που η συγκεκριμένη Κλίμακα δεν περιλαμβάνει.
ΤΑ 43 ΠΙΟ ΣΤΡΕΣΟΓΟΝΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΣΤΗ ΖΩΗ ΤΩΝ ΕΝΗΛΙΚΩΝ:
1) Θάνατος του/της συζύγου ή του συντρόφου (για όσους δεν είναι παντρεμένοι ή δεν έχουν κάποιο σύντροφο, ο θάνατος μπορεί να αφορά έναν γονέα, ένα φίλο-η, ή κι ένα κατοικίδιο ακόμα)
2) Διαζύγιο
3) Χωρισμός από τον/ την σύζυγο (χωρίς την ύπαρξη διαζυγίου) ή χωρισμός από τον σύντροφο / Εμμηνόπαυση (κάποιοι ερευνητές στην τρίτη θέση τοποθετούν και την εμμηνόπαυση, που δεν περιλαμβάνει η αρχική Κλίμακα)
4) Φυλάκιση (με τη μορφή εγκλεισμού/κράτησης)
5) Θάνατος ενός στενού οικογενειακού μέλους
6) Τραυματισμοί / Σωματικές βλάβες ή ασθένεια
7) Γάμος
(* Αξίζει να αναφερθεί – όπως διαφαίνεται από τη σχετική λίστα- πως στρες δεν προκαλούν μόνο τα δυσάρεστα γεγονότα (πχ.
θάνατος-διαζύγιο) αλλά και τα ευχάριστα όπως ο γάμος (ο οποίος μάλιστα βρίσκεται ψηλά στη λίστα των πλεόν στρεσογόνων γεγονότων της ζωής- για τα ανήλικα άτομα δε, ο γάμος είναι απο τις πλέον αγχωτικές καταστάσεις). Αυτό σύμφωνα με τους Holmes and Rahe δεν πρέπει να προκαλεί έκπληξη: κάθε καινούργια και προτόγνωρη κατάσταση στον άνθρωπο- είτε προς το θετικό είτε προς το αρνητικό, κρύβει το φόβο του αγνώστου κι επομένως την πιθανότητα του αιφνιδιασμού από τις άγνωστες συνθήκες, στοιχεία που δημιουργούν από μόνα τους έντονο στρες για κάθε άτομο.
8) Απόλυση από την εργασία
9) Συζυγική συμφιλίωση μετά από χωρισμό ή ένταση
( ** Ακόμα και η συμφιλίωση δημιουργεί το άγχος αναμονής μιας καινούργιας έντασης κ’ δημιουργεί την ευθύνη του να αποφευχθούν περαιτέρω εντάσεις, να μη ξαναδημιουργηθούν καυγάδες ή δυσάρεστες διαφωνίες.)
10) Συνταξιοδότηση
11) Μεταβολή στην υγεία ενός μέλους της oiκογένειας
12) Εγκυμοσύνη (από τις πλεον αγχωτικές καταστάσεις, κυρίως για τη γυναίκα)
14) Η απόκτηση νέου μέλους στην οικογένεια
15) Εργασιακές & Επιχειρησιακές αναπροσαρμογές (αναπαροσαρμογή μισθού/αποδοχών, ωραρίου, επιχειρηματικών) συμφωνιών & συμβολαίων)
16) Αλλαγή της οικονομικής κατάστασης (είτε προς το χειρότερο, είτε προς το καλύτερο)/ ΠΑΡΑΤΗΡΕΙΣΤΕ: Οτιδήποτε σχετίζεται Με Αλλαγή-Αναπροσαρμογή – Μεταβολή αποτελεί ισχυρότατο στρεσογόνο παράγοντα)
17) Θάνατος στενού φίλου
18) Αλλαγή προς μία διαφορετική γραμμή εργασίας (κάτι τελείως διαφορετικό από αυτό που έκανες ως εκείνη τη στιγμή)
19) Αλλαγή στη συχνότητα διαφωνιών με τον/την σύζυγο (περισσότερες ή λιγότερες)
20) Υψηλό -σε σημαντικό βαθμό- στεγαστικό δάνειο ή άλλης μορφής δανείου (πάλι υψηλού) για συγκεκριμένη αγορά
21) Κατάσχεση ενυπόθηκης περιουσίας (από υποθήκη δηλαδή) ή από δάνειο (ανεξόφλητο)
22) Μεταβολή των ευθυνών στην εργασία (προαγωγή / μετάθεση)
23) Το παιδί (γιός ή κόρη) φεύγει από το σπίτι
24) Προβλήματα με τα πεθερικά
25) Εξαιρετικό Προσωπικό Επίτευγμα
(*** Το εξαιρετικό προσωπικό επίτευγμα τόσο στους ενήλικες όσο και στους ανήλικους προκαλείστρες διότι συνδέεται – όπως κάθε ξεχωριστή επιτυχία- με το φόβο της ευθύνης: την ευθύνη να φανώ αντάξιος του επιτεύγματος και των προσδοκιών που αυτό γεννάει από εδώ και πέρα.)
26) Ο/Η Σύζυγος ξεκινά ή σταματά την εργασία
27) Ξεκίνημα ή Τέλος του Σχολείου
28) Αλλαγή στις συνθήκες διαβίωσης (προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο)
29) Αναθεώρηση των προσωπικών συνηθειών (με σκοπό να αλλάξουν) {ο άνθρωπος στρεσάρεται πολύ στην προοπτική του να “ξεβολευτεί”}
30) Προβλήματα με το αφεντικό/τον εργοδότη
31) Αλλαγή στις ώρες εργασίας (περισσότερες ή λιγότερες) ή στις συνθήκες εργασίας
ΠΑΡΑΤΗΡΕΙΣΤΕ: Οτιδήποτε σχετίζεται Με Αλλαγή-Αναπροσαρμογή – Μεταβολή αποτελεί ισχυρότατο στρεσογόνο παράγοντα)
32) Αλλαγή κατοικίας
33) Αλλαγή σχολείου
34) Αλλαγή στις δραστηριότητες αναψυχής (περισσότερες ή λιγότερες)
35) Αλλαγή των δραστηριοτήτων στην εκκλησία (πιο συχνές ή πιο αραιές)
36) Αλλαγή στις κοινωνικές δραστηριότητες (περισσότερη ή λιγότερη κοινωνική ζωή)
37) Στεγαστικό ή άλλης μορφής δανείου (δευτερεύουσας σημασίας σε σχέση με το σκοπό απόκτησης) όχι υψηλό
38) Αλλαγή στις συνήθειες του ύπνου (περισσότερες ώρες ή λιγότερες ώρες / αλλαγή στον κύκλο ύπνου-εγρήγορσης)
39) Αλλαγή στον αριθμό/ στη συχνότητα των οικογενειακών συγκεντρώσεων (πιο αραιές ή πιο συχνές)
40) Αλλαγή στις διατροφικές συνήθειες (περισσότερο ή λιγότερο φαγητό / αλλαγή στα είδη τροφής)
41) Οι Διακοπές
42) Τα Χριστούγεννα {για πολλούς ανθρώπους οι διακοπές κ΄τα Χριστούγεννα είναι πηγή στρες}
43) Ελαφρές παραβάσεις του νόμου (πχ. κλήσεις, τροχαίες παραβάσεις)
ΤΑ 39 ΠΙΟ ΣΤΡΕΣΟΓΟΝΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΣΤΗ ΖΩΗ ΤΩΝ ΑΝΗΛΙΚΩΝ :
1) Θάνατος Γονέα
2) Εκτός προγράμματος εγκυμοσύνη/έκτρωση
3) Το να παντρευτείς
4) Διαζύγιο των γονέων
5) Το να αποκτήσεις μια εμφανή παραμόρφωση/δυσμορφία
6) Το να γίνεις πατέρας ενός παιδιού
7) Καταδίκη του γονέα σε φυλάκιση για πάνω από ένα χρόνο
8) Χωρισμός μεταξύ των γονέων
9) Θάνατος αδελφού/αδελφής
10) Αλλαγή στην αποδοχή από τους συνομήλικους
11) Απροσδόκητη εγκυμοσύνη της αδερφής
12) Η ανακάλυψη ότι είσαι υιοθετημένο παιδί
13) Γάμος γονέα με κάποιον άλλον/άλλη που γίνεται πατρυιός/μητρυιά
14) Θάνατος ενός στενού φίλου
15) Το να έχεις μία εκ γενετής παραμόρφωση/δυσμορφία που είναι εμφανής
16) Σοβαρή ασθένεια που χρειάζεται νοσηλεία
17) Αποτυχία στους βαθμούς στο σχολείο
18) Το να μην έχεις εξωσχολικές δραστηριότητες (Ανεξάρτητα από τις σχολικές σου επιδόσεις)
19) Εισαγωγή σε νοσοκομείο ενός γονέα
20) Καταδίκη σε φυλάκιση του γονέα για πάνω από 30 ημέρες
21) Το να τα “χαλάσεις” με το αγόρι σου ή με την κοπέλα σου
22) Το να ξεκινήσεις να βγαίνεις ραντεβού με κάποιον/κάποια που σου αρέσει
23) Αποβολή από το σχολείο
24) Το να εμπλακείς με ναρκωτικά ή με αλκοόλ
25) Η γέννηση ενός αδελφού ή αδελφής
26) Αύξηση των διαφωνιών και των εντάσεων ανάμεσα στους γονείς
27) Το να χάσει τη δουλειά του ο γονέας
28) Εξαιρετικό Προσωπικό Επίτευγμα (*** Το εξαιρετικό προσωπικό επίτευγμα τόσο στους ενήλικες όσο και στους ανήλικους προκαλεί στρες διότι συνδέεται – ‘οπως κάθε ξεχωριστή επιτυχία- με το φόβο της ευθύνης: την ευθύνη να φανώ αντάξιος του επιτεύγματος και των προσδοκιών που αυτό γεννάει από εδώ και πέρα.)
29) Αλλαγή στην οικονομική κατάσταση των γονιών
30) Το να γίνεις αποδεκτός σε Κολέγιο της επιλογής σου
31) Το να είσαι τελειόφοιτος σε σχολείο (να κλείνει ο κύκλος της σχολικής ζωής)
32) Εισαγωγή σε νοσοκομείο του αδελφού/της αδελφής
33) Αυξανόμενη απουσία του ενός γονέα από το σπίτι
34) Ο αδελφός/η αδελφή φεύγει από το σπίτι
35) Προσθήκη ενός τρίτου (ενήλικου) προσώπου στην οικογένεια
36) Το να γίνεις κανονικό μέλος μιας εκκλησίας ( η ενοχή και η αγωνία του θρησκευτικού συναισθήματος)
37) Μείωση των διαφωνιών μεταξύ των γονέων
38) Μείωση των διαφωνιών με τους γονείς
39) Ο πατέρας ή η μητέρα ξεκινάει δουλειά
Επιμέλεια Κειμένου /Σημειώσεις & Πρόσθετα Σχόλια: Ευάγγελος Κουσιάδης – Ειδικός Ψυχικής Υγείας – Ψυχοθεραπευτής
