της Κλεοπάτρας Ζουμπουρλή, μοριακής βιολόγου, medlabnews.gr iatrikanea
Τα τσιμπούρια (κρότωνες) είναι μικρά παρασιτικά αρθρόποδα που τρέφονται με το αίμα των θηλαστικών. Υπάρχουν περισσότερα από 800 διαφορετικά είδη, όμως μόνο δύο είναι γνωστό ότι μεταδίδουν ασθένειες στους ανθρώπους, όπως η Νόσος του Lyme (μπορρελίωση).
H ασθένεια Lyme ή Lyme μπορρελίωση
είναι μια ζωοανθρωπονόσος που προκαλείται από βακτήρια, τις σπειροχαίτες του συμπλέγματος Borrelia burgdorferi που περιλαμβάνει τουλάχιστον 12 είδη. Τα βακτήρια αυτά έχουν λεπτό επίμηκες σώμα και βρίσκονται σε τσιμπούρια (καθώς επίσης και σε κουνούπια και μύγες). Από τα τσιμπούρια, τρία είναι τα κύρια παθογόνα είδη για τον άνθρωπο και ειδικότερα τo σκληρό τσιμπούρι που ονομάζεται Ixodes ricinus.
Μπορεί να προκαλέσει χρόνια λοίμωξη τόσο στον άνθρωπο όσο και στο σκύλο με πρώτα συμπτώματα τα χαρακτηριστικά ερυθρά εξανθήματα και με υπόλοιπη συμπτωματολογία παρόμοια με τη γρίπη.
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
•Εμφάνιση κυκλικού εξανθήματος έκτασης έως και 20cm και διάρκειας δύο ή περισσότερων εβδομάδων
•Πονοκέφαλος, πονόλαιμος και πόνοι των μυών και των αρθρώσεων
•Αίσθημα κόπωσης
•Πυρετός
•Χωρίς κατάλληλη θεραπεία παρουσιάζεται γενικευμένη και επώδυνη αρθρίτιδα με πρήξιμο στο ένα ή και στα δύο γόνατα
•Εξασθένηση μνήμης
•Μυρμήγκιασμα και μούδιασμα ορισμένων περιοχών
•Παράλυση κυρίως στην περιοχή του προσώπου
•Ακαμψία του αυχένα και ζαλάδα
•Ευαισθησία των ματιών στο φως
•Αρρυθμίες και πόνος στο στήθος
•Διαταραχές ψυχολογικής φύσεως μεταξύ των οποίων και κατάθλιψη
Οι χρόνιες μορφές της νόσου μπορεί να διαρκέσουν πολλά χρόνια. Εάν αφεθεί χωρίς θεραπεία, μπορεί να οδηγήσει σε αρθρίτιδα και νευρολογικά προβλήματα, που περιλαμβάνουν νευρικές βλάβες, παράλυση και η τύφλωση.
Η θεραπεία όσο νωρίτερα ξεκινήσει τόσο ηπιότερα θα είναι τα χρόνια συμπτώματα.
Τετρακυκλινη 2gr ημερησίως για 10 ημέρες
Η πενικιλλίνη είναι αποτελεσματική μόνο για τη νόσο από τις ψείρες
Τα τσιμπούρια δεν πηδούν ούτε πετούν. Χρησιμοποιώντας τα πολλά τους πόδια (6 οι προνύμφες και 8 τα ενήλικα) «σκαρφαλώνουν» επάνω στον ξενιστή τους, άνθρωπο ή ζώο, και τον τσιμπούν. Ένα ενήλικο τσιμπούρι κυμαίνεται σε μέγεθος από μισό εκατοστό έως 0,65 εκατοστά.
Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, ένα τσίμπημα από τσιμπούρι δεν οδηγεί σε μετάδοση κάποιας ασθένειας.
Τα τσιμπούρια τρέφονται με αίμα
Τα τσιμπούρια είναι αρθρόποδα που συγγενεύουν με τις αράχνες, τους σκορπιούς και τα ακάρεα, ενώ διαφέρουν από τα έντομα καθώς δεν φέρουν φτερά, κεραίες και σύνθετους οφθαλμούς. Φέρουν τέσσερα ζεύγη ποδιών εκτός από τις προνύμφες που φέρουν τρία ζεύγη. Ο κύκλος ζωής των τσιμπουριών διαρκεί περίπου δύο χρόνια και περιλαμβάνει τα στάδια ανάπτυξης του αυγού, της προνύμφης, της νύμφης και του ενήλικα. Απομυζούν αίμα μέχρι και διάστημα μερικών ημερών κάτι που έχει ως αποτέλεσμα τη διόγκωσή τους.
Μ’ αυτόν τον τρόπο, επειδή πολλά από τα τρωκτικά είναι μολυσμένα με το βακτήριο μπορρέλια, μολύνονται οι προνυμφες των τσιμπουριών και στη συνέχεια μεταδίδουν την μπορρέλια σε άλλα ζώα στα οποία θα προσκολληθούν στη συνέχεια, καθώς και στον άνθρωπο. Αφού περάσει περίπου ένας χρόνος, δηλαδή την επόμενη άνοιξη, οι προνύμφες μετατρέπονται σε νύμφες οι οποίες ανέρχονται σε βλάστηση ύψους 1,0 μέτρου αναμένοντας τη διέλευση κάποιου ζώου. Οι νύμφες έχουν ανάγκη από συνεχή σίτιση με αίμα στα πλαίσια της ωρίμανσης τους σε ενήλικα τσιμπούρια.
Στη συνέχεια το ενήλικο τσιμπούρι αναρριχάται σε βλάστηση ύψους μέχρι και 1,5 μέτρου όπου αναμένει να τον κατάλληλο ξενιστή (κάποιο ζώο για να ρουφήξει αίμα). Όταν το τσιμπούρι πίνει αίμα από ένα ζώο ή από τον άνθρωπο εκκρίνει μια κολλώδη ουσία η οποία διευκολύνει την προσκόλλησή τους και μεταξύ άλλων αναισθητικές ουσίες με αποτέλεσμα ο άνθρωπος να μην αισθάνεται ιδιαίτερο πόνο. Έτσι δεν γίνεται αντιληπτό ότι υπάρχει κάποιο τσιμπούρι στο σώμα πριν εμφανιστεί εξάνθημα.
Πού βρίσκονται τα τσιμπούρια
Τα τσιμπούρια συνήθως ζουν σε περιοχές με πυκνή, ψηλή βλάστηση και σε δάση. Όπως είναι λογικό, τα τσιμπήματα από τσιμπούρια είναι συχνότερα τους μήνες της άνοιξης και του καλοκαιριού, καθώς η χλωρίδα παρουσιάζει τις περιόδους αυτές μεγαλύτερη ανάπτυξη και ταυτόχρονα οι εξορμήσεις στην εξοχή είναι συχνότερες.
Συμπτώματα που προκαλεί το τσίμπημα από τσιμπούρι
Τη στιγμή που τσιμπά το τσιμπούρι δεν εκδηλώνεται πόνος. Αργότερα, στο σημείο του τσιμπήματος μπορεί να εκδηλωθεί φαγούρα, κοκκίνισμα και αίσθημα καψίματος. Σε άτομα που έχουν ευαισθησία ή αλλεργία στα τσιμπούρια μπορεί επίσης να εκδηλωθεί δερματικό εξάνθημα, δύσπνοια, πρήξιμο ή μούδιασμα.
Αν αμέσως μετά το σύμπτωμα εκδηλωθεί πυρετός, δύσπνοια, γενικευμένη αδυναμία, τάση προς έμετο, πρήξιμο τοπικά στο σημείο του τσιμπήματος και/ή στους λεμφαδένες, πονοκέφαλος, πνευματική σύγχυση ή ταχυπαλμία επιβάλλεται η άμεση επίσκεψη στον γιατρό, αν και αυτές οι περιπτώσεις είναι εξαιρετικά σπάνιες.
Σε περίπτωση που στο σημείο του τσιμπήματος εμφανιστούν έντονο κοκκίνισμα, πρήξιμο και κόκκινες γραμμές είναι πιθανό το σημείο να έχει μολυνθεί.
Πώς αντιμετωπίζεται το τσίμπημα από τσιμπούρι
Χρειάζεται αρχικά καλός καθαρισμός του σημείου με άφθονο νερό και σαπούνι ή με κάποιο ήπιο απολυμαντικό και μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί αντιβιοτική κρέμα. Αν στο σημείο εκδηλώνεται φαγούρα συστήνεται η χρήση διφαινυδραμίνης.
Σε περίπτωση λοίμωξης από παθογόνο μικροοργανισμό λόγω του τσιμπήματος, η αντιμετώπιση εξαρτάται από τον τύπο του μικροοργανισμού.
Αν το τσιμπούρι παραμένει προσκολλημένο επάνω στο δέρμα, είναι δυνατό να απομακρυνθεί με τσιμπιδάκι ή λαβίδα. Ωστόσο, η αφαίρεσή του στο σπίτι ενέχει κίνδυνο να μην απομακρυνθούν όλα τα μέρη του παρασίτου (π.χ. να μείνει κάποιο από τα πόδια μέσα στο δέρμα). Συνιστάται λοιπόν η επίσκεψη στον γιατρό ώστε το τσιμπούρι να αφαιρεθεί πλήρως και με τον σωστό τρόπο.
Ο μοναδικός τρόπος αφαίρεσης τσιμπουριών που συνιστάται ύστερα από 30 χρόνια εμπειρίας είναι ο «μηχανικός», δηλαδή «τσιμπάτε» το τσιμπούρι με μια λαβίδα και με επιδέξιες κινήσεις το τραβάτε σταθερά αλλά όχι απότομα προς τα έξω.
1. Χρησιμοποιείστε ένα αμβλύ τσιμπιδάκι ή μια κατάλληλη ιατρική λαβίδα. Πιάστε το τσιμπούρι όσο πιο κοντά στο δέρμα γίνεται, από το κεφάλι του τσιμπουριού και όχι από το σώμα του. Η ανασήκωση του δέρματος της περιοχής που έγινε το τσίμπημα με τον αντίχειρα και το δείκτη του χεριού μπορεί να διευκολύνει στην αφαίρεση.
2. Τραβήξτε σιγά σιγά το τσιμπούρι και όχι απότομα. Η κίνηση που πρέπει να κάνετε είναι προς την ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση από αυτή στην οποία έχει εισχωρήσει το τσιμπούρι. Μην κάνετε απότομες κινήσεις και μην στρέφετε τη λαβίδα για να αφαιρέσετε το τσιμπούρι γιατί από μπορεί αυτό να προκαλέσει την αποκόλληση του κεφαλιού του τσιμπουριού από το σώμα του, τα οποία θα παραμείνουν στο δέρμα.
3. Αφού αφαιρεθεί το τσιμπούρι, μπορείτε να το φυλάξετε σε ένα μικρό δοχείο για εξέταση (αν χρειαστεί στο μέλλον). Κατά πάσα πιθανότητα το τσιμπούρι θα είναι ζωντανό και θα κινείται ελεύθερα. Μπορείτε να το παρατηρήσετε έτσι ώστε να είστε σίγουροι ότι δεν έχει απομείνει στο σώμα σας κάποιο μέρος του κεφαλιού του.
4. Η περιοχή που είχε εισχωρήσει θα πρέπει να εξεταστεί καλά από κάποιον γιατρό για παραμένοντα μέρη, τα οποία καλό είναι να αφαιρεθούν.
5. Η περιοχή καθαρίζεται στη συνέχεια με ένα αντισηπτικό διάλυμα. Χρησιμοποιείστε ιώδιο ή καθαρίστε το σημείο με σαπούνι.
Μετά την περιποίηση του τσιμπήματος χρειάζεται παρακολούθηση για μερικές μέρες ώστε να διαπιστωθεί έγκαιρα αν εκδηλώνονται σημάδια αντίδρασης (όπως εξανθήματα ή ενδείξεις λοίμωξης).
