Λέον Μάρσαλ: Επιτακτική ανάγκη η εκτροφή ζώων χωρίς αντιβιοτικά (Βίντεο)

Παλιά, απλές λοιμώξεις ήταν θανατηφόρες. Σήμερα όμως, χάρη στην ευρεία διαθεσιμότητα των αντιβιοτικών, αυτό αποτελεί παρελθόν. Θα έπρεπε ίσως να πω αποτελούσε, γιατί πλέον παίρνουμε τόση αντιβίωση, ώστε τα βακτήρια που προκαλούν λοιμώξεις γίνονται ανθεκτικά. Κι αυτό πρέπει όντως να μας τρομοκρατεί.

00:27
Αν δεν αναθεωρήσουμε και δεν τα κόψουμε, ο ΟΗΕ προβλέπει πως ως το 2050, η αντιμικροβιακή αντοχή θα γίνει ο νούμερο ένα λόγος θανάτου. Πρέπει επομένως, να δράσουμε. Αλλά η ερώτηση «από πού ν’ αρχίσουμε;» έχει ενδιαφέρον γιατί δεν είμαστε οι μόνοι χρήστες αντιβιοτικών. Το 50-80% όλων των αντιβιοτικών παγκοσμίως χρησιμοποιείται στα ζώα. Δεν είναι όλα απαραίτητα για την ανθρώπινη υγεία, αλλά αν δεν τα θέσουμε υπό έλεγχο τώρα, το μέλλον είναι ζοφερό και για εμάς αλλά και για τα ζώα.

01:04
Ξεκινώντας, ας δούμε πώς φτάσαμε σε αυτό το σημείο. Η πρώτη ευρεία χρήση τους ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του 1950. Στον δυτικό κόσμο η ευημερία αυξανόταν και μαζί η κατανάλωση ζωικών πρωτεϊνών. Όταν τα ζώα αρρώσταιναν, έπαιρναν αντιβίωση κι έτσι επιβίωναν και συνέχιζαν να μεγαλώνουν. Γρήγορα έγινε αντιληπτό πως μικρές και τακτικές δόσεις αντιβίωσης στην τροφή τους διατηρούσαν την υγεία τους, επιτάχυναν την ανάπτυξή τους, και τα έκαναν να χρειάζονται λιγότερη ζωοτροφή. Τα αντιβιοτικά λοιπόν, έκαναν καλή δουλειά — πολύ καλή μάλιστα. Η αυξανόμενη ζωική παραγωγή εκτόξευσε παγκοσμίως τη χρήση αντιβιοτικών. Δυστυχώς, εκτόξευσε μαζί και την ανθεκτικότητα.

01:48
Ο γιατρός επιμένει να τελειώσετε όλο το μπουκάλι της αντιβίωσης διότι διαφορετικά, κάποια βακτήρια επιζούν. Όσα επιβιώνουν δημιουργούν αντοχή στο αντιβιοτικό. Είναι το ίδιο πρόβλημα με τα ζώα με τακτική λήψη μικρών δόσεων αντιβίωσης: σκοτώνει μερικά μόνο κακά βακτήρια, αλλά όχι όλα. Κι όταν αυτό αφορά μια ολόκληρη βιομηχανία καταλαβαίνετε πως κατά λάθος χτίζουμε μια μεγάλη δεξαμενή ανθεκτικών βακτηρίων.

02:18
Με λύπη μου σας λέω πως το πρόβλημα δεν σταματά εδώ. Ξέρετε ποιος άλλος παίρνει αντιβιοτικά; Η γάτα σας η Φλάφι κι ο σκύλος σας ο Ρόβερ.

02:27
(Γέλια)

02:28
Τα κατοικίδια είναι από τους βαρύτερους χρήστες και μάλιστα παίρνουν αντιβιοτικά πολύ πιο κρίσιμα για την ανθρώπινη υγεία. Η στενή συμβίωση με τα κατοικίδια εύλογα αποτελεί ρίσκο ότι θα κολλήσετε κι εσείς βακτήρια ανθεκτικά στην αντιβίωση μέσω του κατοικίδιού σας.

02:48
Πώς μας επηρεάζουν τα ανθεκτικά βακτήρια που συναντάμε στα ζώα της φάρμας; Να ένα παράδειγμα με δεδομένα: Τα επίπεδα αντίστασης της σαλμονέλας σε διάφορα αντιβιοτικά, στους ευρωπαϊκούς χοίρους κυμαίνεται από 1% έως και μέχρι 60%. Αυτό σημαίνει ότι, ως επί το πλείστον, το αντιβιοτικά αυτά δεν σκοτώνουν αυτή τη σαλμονέλα. Υπήρξε μεγάλη συσχέτιση της ανθεκτικής σαλμονέλας στους χοίρους και του τελικού προϊόντος είτε αυτό ήταν μπριζόλα, παϊδάκια ή κιμάς.

03:25
Ευτυχώς, συνήθως λιγότερο από 1% ωμού κρέατος, ψαριών ή αυγών περιέχει σαλμονέλα. Και αυτό είναι επικίνδυνο μόνο όταν δεν διαχειριστεί σωστά. Ωστόσο, πάνω από 100.000 άτομα στην Ευρώπη και 1.000.000 στις ΗΠΑ έχουν πάθει σαλμονέλα. Στις ΗΠΑ, αυτό οδηγεί σε 23.000 να χρειάζονται νοσηλεία και 450 να πεθαίνουν κάθε χρόνο. Όσο θα αυξάνεται η ανθεκτική σαλμονέλα, θα αυξάνονται οι θάνατοι.

03:58
Δεν είναι όμως μόνο τι καταναλώνετε εσείς. Πάνω από 100 άτομα μολύνθηκαν φέτος με πολυανθεκτική σαλμονέλα δίνοντας στον σκύλο τους λιχουδιά που περιείχε αυτιά χοίρων. Η αντιβίωση στα ζώα πρέπει όντως να μειωθεί. Για καλή μας τύχη, η αρχή έχει γίνει.

04:18
Η ΕΕ ήταν η πρώτη περιοχή που απαγόρευσε χαμηλής δόσης αντιβίωση στις ζωοτροφές. Από το 1999, σταδικά, η επιτρεπόμενη δόση αντιβιοτικών μειώθηκε μέχρι που το 2006 απαγορεύθηκε εντελώς. Τα αντιβιοτικά επιτρέπονταν μόνο μετά από γνωμάτευση του κτηνιάτρου.

04:37
Τέλειο δεν ακούγεται; Το πρόβλημα λύθηκε! Κι όμως. Μη βιάζεστε. Η εφαρμογή του προγράμματος γρήγορα έδειξε πως τα αντιβιοτικά ήταν η τέλεια κάλυψη άλλων κακών πρακτικών στην εκτροφή ζώων. Όλο και περισσότερα ζώα αρρώσταιναν και έπρεπε να πάρουν…αντιβίωση. Έτσι, αντί για μείωση υπήρχε αύξηση. Κάτι άλλο έπρεπε να γίνει, λοιπόν. Ευτυχώς όμως, δε σταματήσαμε εδώ. Σύσσωμος ο ευρωπαϊκός γεωργικός τομέας ξεκίνησε ένα εγχείρημα που μας διδάσκει όλους.

05:13
Και τότε ξεκίνησε η συμμετοχή μου σε ευρωπαϊκή εταιρία παρασκευής ζωοτροφών όπου φτιάχνεται το διαιτολόγιο εκτρεφόμενων ζώων και συχνά παρέχονται συμβουλευτικές υπηρεσίες σε θέματα βέλτιστης εκτροφής. Ήθελα πολύ να εργαστώ με τους συναδέλφους μου, με κτηνιάτρους και με τους κτηνοτρόφους για να έχουμε υγιή ζώα χωρίς λήψη αντιβίωσης.

05:37
Πρέπει όμως να γίνουν τρία πράγματα για παραγωγή χωρίς αντιβιοτικά. Ας πάρουμε τα βήματα με τη σειρά. Εύλογα, το πρώτο βήμα έχει να κάνει με την υγιεινή. Καλύτερος καθαρισμός στάβλων και σωληνώσεων ώστε να είναι δυσκολότερο να εισέλθουν και να διαδοθούν οι ασθένειες. Είναι πολύ σημαντικό. Προσωπικά όμως μ’ ενδιέφερε η καλύτερη διατροφή των ζώων, η καλύτερη ποιότητα τροφής.

06:03
Η ισορροπημένη διατροφή είναι πολύ σημαντική. Ας το σκεφτούμε ως εξής: αν έχετε έλλειψη φυτικών ινών δεν νιώθετε καλά. Μέρος της τροφής σας δεν χωνεύεται από εσάς. Ζυμώνεται στο παχύ έντερο από βακτήρια. Άρα, μέρος της τροφής σας τρέφει τα μικρόβια. Αρχικά, στα νεαρά ζώα έδιναν λίγες φυτικές ίνες, πολύ άμυλο και πρωτεϊνες: τροφή λεπτά αλεσμένη και πολύ εύπεπτη. Σαν να τρώτε εσείς ψωμάκια χάμπουργκερ, ρύζι, βάφλες και μπάρες πρωτεϊνης. Το αλλάξαμε με διατροφή χαμηλής πρωτεΐνης, αυξημένων φυτικών ινών και πιο αδρής υφής. Σαν να κάνετε δίαιτα με προϊόντα ολικής άλεσης, σαλάτα με κρέας ή φασόλια. Η εντερική χλωρίδα των ζώων άλλαξε και απέκτησε πιο ωφέλιμα βακτήρια, μειώνοντας το ενδεχόμενο αύξησης των παθογόνων.

06:55
Ίσως φανεί περίεργο, αλλά πέρα από τη σύνθεση, ρόλο παίζει επίσης και η υφή της τροφής. Η αδρότητα της τροφής από μόνη της οδηγεί σε καλύτερο πεπτικό σύστημα και, συνεπώς, σε υγιέστερα ζώα.

07:09
Το σημαντικότερο όμως ήταν ότι άρχισαν να το αγοράζουν και οι αγρότες. Οι δυτικοευρωπαίοι αγρότες σε αντίθεση με άλλα μέρη του κόσμου, συνεχίζουν τις ανεξάρτητες αποφάσεις αγοράς: επιλογή προμηθευτή ζωοτροφής και επιλογή αγοραστή ζώων. Άρα, το τελικό προϊόν αντανακλά την τοπική ανάγκη αυτών των κτηνοτρόφων. Για παράδειγμα, οι πρωτεΐνες στην τροφή των μικρών χοίρων, σε χώρες που προσέχουν τη μείωση αντιβίωσης, όπως π.χ. η Γερμανία και η Ολλανδία, ήταν ήδη 10% – 15% χαμηλότερη από ό,τι στη Μ.Βρετανία που ξεκίνησε αργότερα.

07:43
Όπως η καλύτερη υγιεινή, η καλύτερη τροφή βοηθά αλλά δεν αποκλείει τελείως τις ασθένειες. Επομένως, χρειάζεται κάτι παραπάνω. Έτσι, στραφήκαμε στο μικροβίωμα. Κάνοντας το νερό με την τροφή πιο όξινο βοηθάμε στην ανάπτυξη ενός περιβάλλοντος που ευνοεί τα πιο φιλικά βακτήρια ενώ περιοορίζει τα παθογόνα. Όπως τροφές που έχουν υποστεί ζύμωση, είτε είναι γιαούρτι, ξινό λάχανο ή σαλάμι, όλες τους θα χαλάσουν πιο αργά.

08:10
Σήμερα, με τη βοήθεια μοντέρνων τεχνικών, που βασίζονται στις δοκιμές DNA, βλέπουμε ότι υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί μικροοργανισμοί. Το οικοσύστημα αυτό, λέγεται μικροβίωμα και είναι πολύ πιο σύνθετο. Οι μικροοργανισμοί του πεπτικού συστήματος ξεπερνούν κατά οκτώ φορές τα σωματικά κύτταρα. Εξίσου σημαντικό είναι το μικροβίωμα στα ζώα. Άρα, για ζωική παραγωγή χωρίς αντιβιοτικά, χρειαζόμαστε ζώα περισσότερο εύρωστα ώστε, όταν αρρωστήσουν, να είναι περισσότερο ανθεκτικά. Η τροφοβιωματική αυτή τριμερής προσέγγιση – ξενιστής, τροφή και μικροβίωμα – είναι ο ενδεδειγμένος τρόπος.

08:53
Η πρακτική της εκτροφής ζώων με άμεση ή έμμεση χρήση αντιβίωσης συμφέρει τον αγρότη. Σε καταναλωτικό επίπεδο, η διαφορά είναι ελάχιστη. Είναι σίγουρα προσιτή για τα μεσαία και υψηλότερα εισοδήματα. Και είναι σίγουρα ελάχιστο κόστος όταν διακυβεύεται η υγεία μας και η υγεία των αγαπημένων μας.

09:17
Κατά τη γνώμη σας, ποιο δρόμο να πάρουμε; Θα επιτρέψουμε στη μικροβιακή ανθεκτικότητα να γίνει ο πρώτος λόγος θανάτου με τεράστιο οικονομικό και προσωπικό κόστος; Ή, εκτός από τη μείωση της χρήσης αντιβιοτικών από τους ανθρώπους, υιοθετήσουμε πραγματικά την παραγωγή ζώων χωρίς αντιβιοτικά; Για εμένα, η επιλογή είναι προφανής, Για να το πετύχουμε όμως, πρέπει να θέσουμε στόχους μείωσης που θα εφαρμοστούν παγκοσμίως. Οι εκτροφείς είναι σε διαρκή ανταγωνισμό. Σε κρατικό επίπεδο, στους εμπορικούς συνασπισμούς ή την παγκόσμια αγορά τα κόστη είναι πολύ σημαντικά. Ας είμαστε ρεαλιστές. Οι κτηνοτρόφοι πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να επενδύσουν σε καλύτερη διαχείρισης και καλύτερη ζωοτροφή ώστε να πετύχουν την επιδιωκόμενη μείωση. Πέραν των νομικών ορίων, η αγορά μπορεί να παίξει ρόλο παρέχοντας προϊόντα με μειωμένη ή χωρίς αντιβίωση. Όσο θα αυξάνει η καταναλωτική συνείδηση, θα ενδυναμώνεται η αγοραστική δύναμη.

10:16
Όσα ανέφερα φαίνεται να είναι καλά για εμάς. Τι γίνεται όμως με τα ζώα; Ξέρετε κάτι; Η ζωή τους βελτιώνεται επίσης. Πιο υγιή, λιγότερο στρες, καλύτερη ζωή. Τώρα λοιπόν, ξέρετε. Γνωρίζουμε πώς να παράγουμε κρέας, αυγά και γάλα χωρίς ή με ελάχιστη δόση αντιβίωσης. Πιστεύω ακράδαντα πως είναι μικρό τίμημα ώστε να αποφύγουμε οι βακτηριακές λοιμώξεις να ξαναγίνουν ο μεγαλύτερος λόγος θανάτου μας.

10:45
Σας ευχαριστώ.