Ας το παραδεχτούμε. Σε όλους μας έχει συμβεί. Δείξαμε πόσο ευαίσθητοι είμαστε, μιλήσαμε για το πώς αισθανόμαστε, εκφραστήκαμε και… πληγωθήκαμε. Πολύ. Τόσο πολύ που μπορεί και να μην το αντέξαμε. Και καθώς κλαίγαμε, ευχηθήκαμε να μην ήμασταν τόσο ευαίσθητοι, να παίρναμε πιο αψήφιστα, ανθρώπους και καταστάσεις. Υποσχεθήκαμε να το κάνουμε στο μέλλον. Κι αθετήσαμε την υπόσχεσή μας. Ή ακόμα χειρότερα, κρατήσαμε την υπόσχεσή μας.
Πολλές φορές, μητέρες με τις οποίες δουλεύω (πάνω σε άλλα θέματα) έχουν αυτή ακριβώς την κεντρική ανησυχία.
– Το παιδί μου είναι πολύ ευαίσθητο. Φοβάμαι ότι θα πληγωθεί «όταν βγει στον κόσμο. Θέλω να το προστατεύσω, να το «κάνω πιο σκληρό».
– Δε μου λες… αν το παιδί σου είχε επιδεξιότητα στα χέρια, καταγίνοταν με κατασκευές και κινδύνευε να τα πληγώσει, τι θα του λεγες; να παρατήσει τις κατασκευές και να γίνει χτίστης για να τα σκληραγωγήσει;
– Όχι, μα άλλο είναι αυτό…
Κι όμως δεν είναι. Η ευαισθησία είναι για την ψυχή ό,τι η επιδεξιότητα για το σώμα. Είναι η ικανότητα να νιώθεις κάθε συναίσθημα με μεγαλύτερη ένταση και διάκριση από ότι οι περισσότεροι. Οι ευαίσθητοι άνθρωποι, αυτοί που έχουν αυτή την ικανότητα διαθέτουν και αυξημένη διορατικότητα και ενσυναίσθηση. Καταλαβαίνουν τα μηνύματα που εκπέμπουν οι άλλοι, εγκαίρως πριν φτάσουν στον πολύ κόσμο αλλά έχουν και μια εσωτερική βεβαιότητα για το πώς αισθάνονται και τι χρειάζονται. Και εκεί είναι που συνήθως την «πατάνε».
Αλλά ας πάρουμε το πράγματα από την αρχή: Η ευαισθησία είναι για την ψυχή, ό,τι η οξυμένη αίσθηση για το σώμα. Όπως η οξυμένη όραση, σε κάνει να βλέπεις αποχρώσεις που δεν «πιάνει» το κανονικό μάτι, όπως η οξυμένη ακοή, σε κάνει να αντιλαμβάνεσαι ήχους που δεν είναι αισθητοί στον μέσο άνθρωπο, όπως η λεπτή όσφρηση, σε κάνει να «πιάνεις» και τις πιο ανεπαίσθητες οσμές, όπως η γεύση, κάνει τον ουρανίσκο σου να αντιλαμβάνεται και να τέρπεται από την «λεπτή», ντελικάτη υφή της τροφής, όπως η αφή, κάνει το χέρι σου να χαιδεύει βαθύτερα από το δέρμα, την καρδιά και στην ανάγκη του άλλου.
Κι όπως η επιδεξιότητα, έτσι και η ευαισθησία σε κάνει να κινδυνεύεις περισσότερο. Ακριβώς όπως ένας πρωταθλητής, κινδυνεύει περισσότερο να τραυματιστεί. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να αποποιηθεί τον πρωταθλητισμό; Ή μήπως ότι πρέπει να φροντίζει, να προλαμβάνει και να θωρακίζει το σώμα του έτσι που να απομακρύνει την πιθανότητα τραυματισμού (κι όταν τραυματίζεται να φροντίζει να αποθεραπεύεται έγκαιρα και γρήγορα);
Επειδή λοιπόν, όλοι ασχολούμαστε με «αθλητισμό ζωής», χρειαζόμαστε αντίστοιχα «κλειδιά» και μεθόδους αποθεραπείας. Και το βασικό κλειδί φαίνεται να είναι η επιλογή κι όχι η αποποίηση. Να μην αγνοήσεις ό,τι σε πληγώνει, αλλά και να μην κατηγορείς την ευαισθησία για αυτό. Άλλο πράγμα η ευαισθησία και το τι σου επιτρέπει να «βλέπεις» κι άλλο το πώς αντιδράς στο συγκεκριμένο, δυσδιάκριτο από άλλους ερέθισμα. Το τραύμα είναι το αποτέλεσμα όχι η αιτία Και μπορεί να μην είναι καν απαραίτητο να πληγώνεσαι και να τραυματίζεσαι (τόσο πολύ).
Βλέπω, για παράδειγμα, πως ένας αγαπημένος μου άνθρωπος, φίλος, οικογένεια, σύντροφος, κάνει πράγματα που τον βλάπτουν και πάει γραμμή για τον γκρεμό. Το βλέπω. Νιώθω τον πόνο του έντονα. Ο ευαίσθητος άνθρωπος αγαπά τόσο πολύ και τόσο βαθιά που θέλει να πάρει αγκαλιά τον αγαπημένο άνθρωπο, να βάλει το σώμα του μπροστά και να τον προστατέψει από οτιδήποτε επιβουλεύεται την ευτυχία του. Μόνο που δε μπορεί και δε πρέπει να το κάνει. Ίσως γιατί η αγάπη περικλείει και το σεβασμό για το που βρίσκεται και τι μπορεί ο άλλος. Και την αντοχή ότι, καμμιά φορά, δεν μπορεί. Έτσι, όχι σπάνια, καταλήγω να τρέχω για να τον σώσω με τέτοια ταχύτητα, που καταλήγω εγώ στον γκρεμό πριν από κείνον.
Και μετά ακούς:
– Ήταν πολύ ευαίσθητη η καημένη. Δεν μπορούσε να αντέξει αυτό που συνέβη στον δικό της άνθρωπο.
– Άρα;
– Άρα φταίει η ευαισθησία, σωστά; Λάθος. Η ευαισθησία σου δωσε το σήμα για να μπορέσεις να βοηθήσεις, να ευαισθητοποιήσεις, να ενεργοποιήσεις τον άλλον. Και σου δημιούργησε την υποχρέωση να μεταδώσεις αυτό το σήμα παρακάτω. Τέλος.
– Δηλαδή;
– Δηλαδή η ευαισθησία που λέγαμε παραπάνω θα σε εξοπλίσει με τη γνώση και την έγνοια να χτυπήσεις την πόρτα του άλλου γι αυτό που βλέπεις να έρχεται. Αλλά χρειάζεται να εξοπλιστείς και με τη δύναμη και το σεβασμό να καταλάβεις ότι ο άλλος μπορεί να μην σου ανοίξει.
– Και να πληγωθεί;
– Και να πληγωθεί. Σου λέει ότι θέλει άλλο δρόμο, όχι αυτόν που του προτείνεις εσύ.
Όσοι διαθέτουν εσάς, τους ευαίσθητους δίπλα σας είναι τυχεροί. Αλλά η παροχή βοήθειας θέλει και αποδοχή. Κι η αποδοχή είναι να σας ανοίξει ο άλλος τη πόρτα. Και η κατανόηση που χρειάζεσθε εσείς, οι ευαίσθητοι, είναι ότι αυτός ο άλλος έχει την επιλογή και να μην την ανοίξει.
– Και τότε τι κάνεις;
– Δείχνεις την αγάπη σου, με το σεβασμό σ αυτή την επιλογή.
– Χρειάζεται δύναμη
– Ναι, χρειάζεται.
Αλλιώς ζεις το «στου κουφού την πόρτα, όσο θέλεις βρόντα». Και οι ευαίσθητοι άνθρωποι γίνονται συχνά θύματα αυτού που αποκαλώ «παρορμητική αγάπη». Παίρνουν φόρα. Όπως στον γκρεμό που λέγαμε προηγουμένως. Παίρνουν τέτοια φόρα που όχι απλώς βαράνε την πόρτα, την ρίχνουν κάτω, την γκρεμίζουν και η πόρτα πέφτει και πλακώνει και τον ίδιο και τον άλλον. Εκεί το «χάνουν» και χρειάζεται να καταλάβουν ότι το να προειδοποιήσεις τον άλλον με έγνοια, με αγάπη και με το σεβασμό ότι μπορεί και να μην σε ακούσει είναι πολύ.
– Και μετά;
– Μετά κάνεις μετά ένα βήμα πίσω, του επιτρέπεις να ζήσει τη ζωή του όπως θέλει και είσαι σε διαρκή ετοιμότητα να ανταποκριθείς όταν σε καλέσει και ζητήσει τη βοήθειά σου.
Η υποχρέωση που έρχεται μαζί με την ευαισθησία δεν είναι να γίνετε σκληρότεροι, αλλά να έχετε μεγαλύτερη επίγνωση του εαυτού σας και του περιβάλλοντος.
Γι αυτό και οι ευαίσθητοι άνθρωποι που παίρνουν κατάλληλη υποστήριξη και θεραπεία, ανθίζουν. Βρίσκουν και βιώνουν μια μαγική στιγμή. Τη στιγμή που αποφασίζουν να πατήσουν διαφορετικό κουμπί. Κι αντί για το κουμπί του «δεν αντέχω» που οδηγεί σε έκρηξη αυτοκαταστροφής (π.χ. εξαρτήσεις ή απλώς «ρηχή», συμβατική ζωή) πατούν το κουμπί «τι μπορώ να κάνω για να τολμήσω να βγώ σ’ αυτόν τον μπερδεμένο κόσμο ακέραιος, αυτόνομος αλλά και συνδεδεμένος με τους συνανθρώπους μου».
Και μπορεί αυτό το δεύτερο κουμπί να σε μάθει ότι ακόμα και το περιβάλλον σου πρέπει να αλλάξεις. Και μπορεί να είναι δύσκολο «να μετακομίσεις», όχι μπορεί… είναι δύσκολο. Η διαφορά σε σένα είναι ότι πια, αντί να φοβάσαι, προκαλείς αυτή τη δυσκολία γιατί ξέρεις ότι είναι ο τρόπος να ανοίξει η τρύπα στην άκρη του τούνελ και να δεις το φως. Και να ακολουθήσεις το κάλεσμα από αυτούς που πραγματικά θέλουν να σ αγαπήσουν κι όχι να σε «ξεζουμίσουν».
Τέτοιες δεξιότητες, εκτίμησης του εαυτού και της ευαισθησίας μας, επίγνωσης του εαυτού και του περιβάλλοντος, προσωπικής δύναμης θα πρεπε να μας μάθαιναν στο σχολείο. Με λίγα λόγια, οι ευαίσθητοι άνθρωποι φέρουν τα δώρα της βαθύτερης κατανόησης. Και τη μεγάλη πρόκληση να βάλουν όριο, φρένο στο τι μπορούν να κάνουν για τους άλλους. Αλλά απεριόριστα να εμβαθύνουν στην δική τους κατανόηση. Για όλους ισχύει, αλλά για τους ευαίσθητους ανθρώπους είναι κρίσιμο παράγοντας για το αν θα διαπρέψουν ή θα καταπέσουν.
Αυτά θα λεγα στον νεότερο εαυτό μου (ελπίζοντας να με άκουγε και να πληγωνόταν λιγότερο). Και θα του έλεγα επίσης πως είμαι πολύ περήφανη που δεν πρόδωσε την ευαισθησία της.
Υστερόγραφο: Γράφοντας αυτό το κείμενο, είχα στο μυαλό μου πολλούς αγαπημένους ευαίσθητους. Ελπίζω να αναγνωρίσουν το εαυτό τους, να διατηρήσουν την ευαισθησία τους και να την οδηγήσουν στο φως. Και θέλω επίσης να τους πω:
– Σας βλέπω, σας αναγνωρίζω και είμαι πολύ περήφανη για σας.
Αγγελική Πλουμά, Εκπαίδευση και Ανάπτυξη Ατόμων/Οργανισμών, ομιλήτρια, συγγραφέας – Photo: Author/Depositphotos
