Αναιμία και Ισορροπημένη Διατροφή

Είναι πολύ πιθανό η αναιμία να είναι μια έννοια που έχεις ξανακούσει. Φράσεις όπως:

• είσαι χλωμός, μήπως έχεις αναιμία;
• να τρως κρέας για να μην πάθεις αναιμία
• είσαι κουρασμένος και αδύναμος; Να ελέγξεις το ενδεχόμενο της αναιμίας
• πέφτουν τρίχες από τα μαλλιά σου; Μήπως έχεις αναιμία;

ίσως να σου είναι πολύ γνώριμες.

Παρακολουθείς τις Αιματολογικές Εξετάσεις;

Συχνά παρατηρώ, όμως, το φαινόμενο της έλλειψης ενημέρωσης και προσοχής, σε ό,τι αφορά την αναιμία. Πολλοί που με επισκέφθηκαν για διαφορετικό λόγο, δεν γνώριζαν πως χρειάζονται διατροφική υποστήριξη για την αναιμία. Η αναιμία είναι ένα εύρημα που ανακαλύπτουμε στην πορεία, ανατρέχοντας στις πρόσφατες αιματολογικές εξετάσεις, τις οποίες πάντα σου ζητάω.

Να ζητάς τη Γνώμη του Γιατρού σου

Σε ότι αφορά την κατανόηση της έλλειψης σιδήρου, υπάρχουν πολλά εργαλεία που μπορούν να σε βοηθήσουν. Αρχικά, ο γιατρός σου θα αξιολογήσει το ιατρικό σου ιστορικό, δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή στους δείκτες της αιμοσφαιρίνης, του σιδήρου, του αιματοκρίτη και της φερριτίνης.

Ο ρόλος του Διαιτολόγου

Στη συνέχεια, ένα προσεκτικό διατροφικό ιστορικό θα μας βοηθήσει να εντοπίσουμε τις πηγές σιδήρου που σου αρέσει να καταναλώνεις, καθώς και εκείνες που αποφεύγεις. Σκοπός μας είναι να δομήσουμε ένα εξατομικευμένο πλάνο διατροφής που θα καλύπτει πάντα τις ανάγκες σου και θα συμφωνεί με τις διατροφικές σου προτιμήσεις. Στη συνέχεια, θα σου παραθέσω χρήσιμες πληροφορίες για τις φυτικές και ζωικές πηγές του σιδήρου.

Πως συνδέεται ο Σίδηρος με την Αναιμία;

Σε ότι αφορά την αναιμία, ο Σίδηρος (Fe) είναι το πρώτο θρεπτικό συστατικό, το οποίο θα πρέπει να σε ενδιαφέρει. Μπορείς να βρεις τον σίδηρο σε πολλών ειδών τρόφιμα. Δες στον παρακάτω πίνακα μερικές καλές διατροφικές πηγές σιδήρου και βρες ποιες ταιριάζουν καλύτερα σε εσένα.

Διατροφικές Πηγές Σιδήρου

Μορφές Σιδήρου και Βιοδιαθεσιμότητα

Ο σίδηρος διακρίνεται σε αιμικός ή μη αιμικός, αναλόγως που τον συναντάς. Το κριτήριο είναι το αν βρίσκεται συνδεδεμένος με αίμη ή όχι. Ο σίδηρος που συναντάς στα ζωικά τρόφιμα είναι περίπου κατά 40% συνδεδεμένος σε αίμη και κατά 60% ελεύθερος. Για το λόγο αυτό, χαρακτηρίζεται ως αιμικός σίδηρος. Αντιθέτως, ο σίδηρος που συναντάς σε τρόφιμα φυτικής προέλευσης είναι 100% ελεύθερος, για αυτό λέγεται μη αιμικός.

Πόση ποσότητα Σιδήρου χρειάζεσαι καθημερινά;

Οι καθημερινές σου ανάγκες σε σίδηρο εξατομικεύονται. Εξαρτώνται κατά κύριο λόγο από:

• το φύλο
• την ηλικία
• τις καταστάσεις υγείας όπως εγκυμοσύνη ή θηλασμός

Στον πίνακα που ακολουθεί, μπορείς να δεις τη συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη σιδήρου.

Ποια είναι τα στάδια έλλειψης σιδήρου;

Όταν ο οργανισμός σου δεν προσλαμβάνει την ποσότητα σιδήρου που χρειάζεται, είτε συντρέχει κάποιος παθολογικός λόγος και αποτυγχάνει να την απορροφήσει, ξεκινά μία νέα παθολογική κατάσταση που ονομάζεται έλλειψη σιδήρου.

Η έλλειψη σιδήρου είναι, συνεχώς, εξελισσόμενη, και σε περίπτωση που δεν αντιμετωπιστεί άμεσα με διατροφική υποστήριξη, τα συμπτώματα κλιμακώνονται και οι εργαστηριακές τιμές του δεικτών του σιδήρου ξεκινούν να μειώνονται.

Πρώτο στάδιο: Εξάντληση αποθηκών σιδήρου

Στο πρώτο αυτό στάδιο, παρατηρείται μείωση των αποθεμάτων του οργανισμού σε σίδηρο. Ακόμα η έλλειψη δεν είναι εμφανής στην εργαστηριακή τιμή του σιδήρου. Ωστόσο, ο πιο ευαίσθητος δείκτης που μπορεί να μας βοηθήσει να εντοπίσουμε άμεσα το πρόβλημα είναι η φερριτίνη. Θα μπορούσαμε να πούμε πως η φερριτίνη είναι μία πρωτεΐνη που παίζει το ρόλο του ‘’αποθηκάριου’’ σε ότι αφορά τον σίδηρο.

Δεύτερο στάδιο: Σιδηροπενία χωρίς αναιμία

Στο δεύτερο στάδιο, δεν έχει επηρεαστεί ακόμα η τιμή της αιμοσφαιρίνης σου, ωστόσο μία αιματολογική εξέταση θα δείξει ένα σύνολο μειωμένων τιμών και ο γιατρός σου θα σε συμβουλεύσει να δράσεις άμεσα για να περιοριστεί το πρόβλημα.

Τρίτο στάδιο: Σιδηροπενική αναιμία

Η σιδηροπενική αναιμία είναι ο συχνότερος τύπος αναιμίας και επέρχεται μετά από παρατεταμένη έλλειψη σιδήρου στον οργανισμό. Η γενική εξέταση αίματος δείχνει μία σειρά μειωμένων τιμών σε ό,τι αφορά τα επίπεδα σιδήρου, φερριτίνης και αιμοσφαιρίνης.

Στην παρακάτω ενότητα θα μάθεις που οφείλεται, ποια η συμπτωματολογία της και πως μπορείς να τη διαγνώσεις.

Σιδηροπενική Αναιμία: Συμπτώματα και Διάγνωση

Σε τι οφείλεται;

Σύμφωνα με την Αμερικάνικη Ένωση Ογκολογίας, η έλλειψη σιδήρου είναι η πιο κοινή αιτία αναιμίας.

Υπάρχουν, ωστόσο, πολλοί λόγοι για τους οποίους ένα άτομο μπορεί να εμφανίσει έλλειψη σιδήρου:

1. Ανεπαρκής Πρόσληψη Σιδήρου

Όταν δε λαμβάνεις αρκετή ποσότητα σιδήρου από την διατροφή σου, κάνει την εμφάνιση της η έλλειψη σιδήρου στο σώμα σου. Ακόμα και αν για μικρό χρονικό διάστημα ελαττώσεις ή αποφύγεις τελείως τροφές όπως το κρέας, τα αβγά και μερικά πράσινα φυλλώδη λαχανικά που έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε σίδηρο, είναι αρκετό για να δημιουργηθεί έλλειψη σιδήρου στο σώμα σου.

2. Εγκυμοσύνη ή Απώλεια Αίματος λόγω Εμμήνου Ρύσεως

Αν είσαι έγκυος ή κατά την περίοδο σου έχεις μεγάλη απώλεια αίματος, μπορεί να εμφανίσεις έλλειψη σιδήρου.

3. Εσωτερική Αιμορραγία

Ορισμένες κλινικές καταστάσεις μπορεί να προκαλέσουν εσωτερική αιμορραγία, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε σιδηροπενική αναιμία. Ακολουθούν μερικά παραδείγματα:

• έλκος στομάχου
• πολύποδες στο πεπτικό σύστημα
• καρκίνος του παχέος εντέρου

4. Αδυναμία Απορρόφησης Σιδήρου

Ορισμένες διαταραχές ή χειρουργικές επεμβάσεις που επηρεάζουν το γαστρεντερικό σύστημα, μπορούν επίσης να επηρεάσουν τον τρόπο με τον οποίο το σώμα σου απορροφά το σίδηρο. Ακόμα κι αν λαμβάνεις αρκετό σίδηρο από την διατροφή σου, υπάρχουν καταστάσεις όπως η κοιλιοκάκη ή χειρουργικές επεμβάσεις στο γαστρεντερικό σύστημα (π.χ. γαστρική παράκαμψη) οι οποίες είναι ικανές να περιορίσουν την ποσότητα σιδήρου που ο οργανισμός θα απορροφήσει, εν τέλει.

5. Ενδομητρίωση

Η ενδομητρίωση είναι μία γυναικολογική πάθηση, η οποία χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή και συνδέεται με την εμφάνιση  σιδηροπενικής αναιμίας. Υπάρχει περίπτωση να συμβαίνει απώλεια αίματος, την οποία αργείς να αντιληφθείς.

Ποια είναι τα συμπτώματα της Σιδηροπενικής Αναιμίας;

Ακολουθούν 10 σημεία και συμπτώματα ανεπάρκειας σιδήρου, ξεκινώντας από τα πιο συνηθισμένα. Τα συμπτώματα αυτά λειτουργούν ως προειδοποιητικό καμπανάκι, προκειμένου να αναζητήσει κανείς ιατρική βοήθεια.

Ασυνήθιστη Κούραση

Παρατηρείται σχεδόν στους μισούς που έχουν  αναιμία. Αυτό συμβαίνει επειδή το σώμα σου χρειάζεται σίδηρο για να παράγει μια πρωτεΐνη που ονομάζεται αιμοσφαιρίνη, η οποία βρίσκεται στα ερυθρά αιμοσφαίρια. Η αιμοσφαιρίνη βοηθά στη μεταφορά οξυγόνου στο σώμα. Όταν το σώμα σου δεν έχει αρκετή αιμοσφαιρίνη, λιγότερο οξυγόνο φτάνει στους ιστούς και τους μύες σου, στερώντας τους την ενέργεια. Εκεί οφείλεται η εξάντληση που έχεις παρατηρήσει εκείνη την χρονική περίοδο.

Ωχρότητα

Η αιμοσφαιρίνη προσδίδει στο αίμα το χαρακτηριστικό κόκκινο χρώμα του, έτσι τα χαμηλά επίπεδα κατά την έλλειψη σιδήρου καθιστούν το αίμα λιγότερο κόκκινο. Για το λόγο αυτό, το δέρμα μπορεί να χάσει το υγιές, ρόδινο χρώμα του σε άτομα με έλλειψη σιδήρου. Αυτή η ωχρότητα σε άτομα με ανεπάρκεια σιδήρου μπορεί να εμφανιστεί σε όλο το σώμα ή μπορεί να περιορίζεται σε μία περιοχή, όπως το πρόσωπο, τα ούλα, στο εσωτερικό των χειλιών, στα κάτω βλέφαρα ή ακόμη και στα νύχια.

Δυσκολία στην Αναπνοή (Δύσπνοια)

Με δεδομένο ότι καθήκον της αιμοσφαιρίνης είναι η μεταφορά οξυγόνου σε όλο το σώμα, σε κατάσταση έλλειψης αιμοσφαιρίνης, οι μύες δε λαμβάνουν αρκετό οξυγόνο. Ως αποτέλεσμα, ο ρυθμός αναπνοής αυξάνεται, καθώς το σώμα σου προσπαθεί να αναπληρώσει τις ανάγκες του σε οξυγόνο. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η δύσπνοια είναι ένα σύνηθες σύμπτωμα. Αρχικά, η δυσκολία εμφανίζεται σε καταστάσεις έντονης φυσικής δραστηριότητας, όμως σε προχωρημένη έλλειψη επηρεάζονται ακόμα και ήπιες δραστηριότητες, όπως το περπάτημα.

Πονοκέφαλοι και Ζάλη

Η έλλειψη σιδήρου μπορεί να προκαλέσει πονοκεφάλους. Η χαμηλή αιμοσφαιρίνη αποτυγχάνει να οξυγονώσει, επαρκώς, τον εγκέφαλο. Ως αποτέλεσμα, τα αιμοφόρα αγγεία στον εγκέφαλο μπορούν να διογκωθούν, προκαλώντας πίεση και πονοκεφάλους. Παρόλο που η κεφαλαλγία (πονοκέφαλος) είναι ένα σύμπτωμα που μπορεί να οφείλεται και σε άλλες παθήσεις, όταν επαναλαμβάνεται συχνά και συνδυάζεται με ζάλη, θα πρέπει να διερευνηθεί και το ενδεχόμενο έλλειψης σιδήρου.

Αίσθημα Παλμών της Καρδιάς (Αρρυθμία ή Ταχυκαρδία)

Η έλλειψη σιδήρου σημαίνει ότι η καρδιά πρέπει να εργαστεί πολύ σκληρά για να μεταφέρει οξυγόνο. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε ακανόνιστους καρδιακούς παλμούς ή στην αίσθηση ότι η καρδιά σου χτυπάει ασυνήθιστα γρήγορα.

Ξηρά και κατεστραμμένα Μαλλιά και Δέρμα

Το ξηρό και ταλαιπωρημένο δέρμα και τα ξηρά/κατεστραμμένα μαλλιά μπορεί να είναι σημάδια έλλειψης σιδήρου.  Αυτό συμβαίνει επειδή όταν το σώμα σου αντιμετωπίζει έλλειψη σιδήρου, κατευθύνει το περιορισμένο οξυγόνο του σε πιο σημαντικές λειτουργίες, όπως όργανα και οι ιστοί.

Οίδημα και Πόνος στην Γλώσσα και στο Στόμα

Μερικές φορές, μία καλή παρατήρηση της στοματικής κοιλότητας μπορεί να δώσει μια σαφή ένδειξη ύπαρξης αναιμίας. Σημάδια όπως πρήξιμο, φλεγμονή ή μειωμένη ερυθρότητα στη γλώσσα, καθώς και ξηροστομία, ρωγμές ή έλκη του στόματος, χρίζουν περαιτέρω διερεύνησης, οπότε και να επισκεφθείτε τον ιατρό σας.

Σύνδρομο Ανήσυχων Ποδιών

Η έλλειψη σιδήρου έχει συνδεθεί με το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών. Το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών είναι μια έντονη επιθυμία να κινήσεις τα πόδια σου σε ηρεμία, ενώ συχνά διαταράσσει τον ύπνο. Παρόλο που ο μηχανισμός σύνδεσης με την αναιμία δεν είναι ακόμα πλήρως κατανοητός, 25% αυτών που εμφανίζουν αυτό το σύνδρομο έχουν χαμηλές τιμές σιδήρου. Μάλιστα, χαμηλότερες τιμές σιδήρου έχουν συσχετιστεί με βαρύτερη συμπτωματολογία.

Εύθραυστα Νύχια σε σχήμα κουταλιού

Ένα πολύ λιγότερο κοινό σύμπτωμα ανεπάρκειας σιδήρου είναι τα εύθραυστα ή σε σχήμα κουταλιού νύχια, μια κατάσταση που ονομάζεται κοιλονυχία.

Άλλα πιθανά Σημάδια

Υπάρχουν πολλά άλλα σημάδια που γεννούν υποψίες ότι οι τιμές σιδήρου είναι χαμηλές. Αυτά τείνουν να είναι λιγότερο συχνά και μπορούν να συνδεθούν με πολλές καταστάσεις εκτός από τον χαμηλό σίδηρο:

• Αίσθημα άγχους
• Κρύα χέρια και πόδια
• Πιο συχνές λοιμώξεις

Πώς γίνεται η διάγνωση της σιδηροπενικής αναιμίας;

Δεν αρκεί να έχεις κάποια από τα παραπάνω συμπτώματα, η σιδηροπενική αναιμία πρέπει να επαληθευτεί και από αιματολογικές εξετάσεις, προκειμένου να καταλήξει ο γιατρός που σε παρακολουθεί στη διάγνωση.

Επιγραμματικά σου αναφέρω τον ρόλο του κάθε αιματολογικού δείκτη:

Αιμοσφαιρίνη

Είναι η σημαντικότερη πρωτεΐνη των ερυθρών αιμοσφαιρίων. Εξασφαλίζει τη μεταφορά οξυγόνου από τους πνεύμονες σου προς τους ιστούς σου καθώς και την απομάκρυνση του διοξειδίου του άνθρακα από τα κύτταρα σου.

Αιματοκρίτης

Είναι ένας δείκτης ο οποίος απεικονίζει το ποσοστό του αίματος που καταλαμβάνεται από τα ερυθρά αιμοσφαίρια.

Φερριτίνη

Είναι μία πρωτεΐνη που βρίσκεται στο εσωτερικό των κυττάρων σου. Είναι υπεύθυνη για την αποθήκευση του σιδήρου, έτσι ώστε ο οργανισμός σου να διαθέτει πάντα επαρκή αποθέματα.

Αφού έχεις ολοκληρώσεις τις αιματολογικές εξετάσεις σου, το καλύτερο που μπορείς να κάνεις είναι να επικοινωνήσεις με τον γιατρό σου που σου τις έγραψε, ο οποίος έχοντας την πλήρη εικόνα του ιατρικού σου φακέλου, αλλά και των προγενέστερων εξετάσεων, θα μπορέσει να σου δώσει μία ασφαλέστερη καθοδήγηση.

Εάν όμως εμπίπτεις σε μία από τις ομάδες που θα σου εξηγήσω στη συνέχεια, καλό θα ήταν να ζητήσεις ιατρικές συμβουλές για προληπτικούς λόγους.

source