medlabnews.gr iatrikanea
Είναι γνωστό πως η καρκινογένεση στο παχύ έντερο είναι μια διαδικασία που διαρκεί χρόνια. Ο καρκίνος αναπτύσσεται σχεδόν πάντα (με σπάνιες εξαιρέσεις όπως πχ σε ασθενείς με ελκώδη κολίτιδα) σε έδαφος πολυπόδων.
Οι πολύποδες είναι προκαρκινικές αλλοιώσεις που συσσωρεύουν μεταλλάξεις και οδηγούν στην καρκινογένεση. Η ανεύρεση και η αφαίρεση των πολυπόδων κατά τη διάρκεια της κολονοσκόπησης έχει οδηγήσει στη μείωση των περιπτώσεων καρκίνου του παχέος εντέρου. Παρότι η κολονοσκόπηση είναι η καθιερωμένη μέθοδος ανίχνευσης πολυπόδων υπόκειται σε μεγάλες διαφορές στην ποιότητά της ανάλογα με το που, πως και από ποιόν γίνεται. Ο κλασικός έλεγχος της ποιότητας είναι το λεγόμενο «adenoma detection rate» [ADR] δηλαδή το ποσοστό ανεύρεσης αδενωματωδών (δηλαδή προκαρκινικών) πολυπόδων που πρέπει να υπερβαίνει το 25%. Έχει υπολογισθεί πως κάθε 1 % αύξηση του ADR οδηγεί σε μείωση κατά 3% του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου στο παχύ έντερο. Ο δείκτης αυτός επηρεάζεται πολύ από την εμπειρία, την εκπαίδευση του ενδοσκόπου, από το είδος των μηχανημάτων που χρησιμοποιεί και από την ποιότητα της προετοιμασίας του εντέρου πριν την εξέταση.
Η κολονοσκόπηση λοιπόν δεν είναι η τέλεια διαγνωστική εξέταση και η πιθανότητα να χαθούν πολύποδες φθάνει σε κάποιες μελέτες το 25%. Μπορεί να χαθεί ως και 4-5% πολυπόδων διαμέτρου >1 εκ. Συνήθως οι πολύποδες χάνονται γιατί είναι πολύ επίπεδοι και η διαφορά στο χρώμα τους από τον παρακείμενο βλεννογόνο δηλαδή τοίχωμα του εντέρου είναι πολύ μικρή. Δυστυχώς υπάρχουν περιπτώσεις ασθενών που διαγιγνώσκονται με καρκίνο παχέος εντέρου ενώ είχαν κάνει κολονοσκόπηση πριν λίγα χρόνια. Συχνά αυτό οφείλεται σε τέτοιους επίπεδους πολύποδες που «χάθηκαν» στην προηγούμενη εξέταση. Θα ήταν πολύ σημαντικό να υπήρχε μια μέθοδος που κατά την ώρα της ενδοσκόπησης (δηλαδή σε real time) να ανιχνεύει τους πολύποδες και να προστεθεί στην ικανότητα ενός ήδη έμπειρου ενδοσκόπου.
Το 2017 ο FDA ενέκρινε το πρώτο smart pill για εξέταση του γαστρεντερικού συστήματος. Σήμερα η αξία της αγοράς είναι στα 4.3 δισεκατομμύρια δολάρια. Πόσο κοστίζει το “έξυπνο χάπι” και ποια είναι η διαδικασία.
Οι ασθένειες του γαστρεντερικού συστήματος απασχολούν ποσοστό μεγαλύτερο του 40% του γενικού πληθυσμού, σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιεύτηκαν τον Απρίλιο του 2020.
Ποιες είναι αυτές οι ασθένειες;
Ό,τι επηρεάζει τη γαστρεντερική οδό από το στόμα έως τον πρωκτό και αλλάζει την ποιότητα ζωής.
Χωρίζονται σε λειτουργικές (η γαστρεντερική οδός φαίνεται φυσιολογική κατά την εξέταση, αλλά δεν κινείται σωστά) και δομικές (υπάρχει κατασκευαστικό θέμα στο έντερο).
Η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, η φλεγμονώδης νόσος του εντέρου, οι αιμορροΐδες, η στένωση, η διάρροια και ο καρκίνος του παχέος εντέρου, αλλά και η δυσκοιλιότητα, το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, η τροφική δηλητηρίαση και η δυσανεξία στη λακτόζη είναι μεταξύ των παραδειγμάτων.
Ο προληπτικός έλεγχος μπορεί να σώσει, με τις μεθόδους να είναι από ενοχλητικές έως επώδυνες.
Για αυτό και ό,τι εξέλιξη υπάρχει σε αυτό το θέμα, κερδίζει το ενδιαφέρον όλων μας. Κάτι που συνέβη με την ανακάλυψη χαπιού που μας γλιτώνει από το φρικτό υγρό της κολονοσκόπησης.
Τώρα έρχονται να κάνουν τη ζωή μας πιο εύκολη (υπό την όποια έννοια) τα “έξυπνα χάπια”.
Τι είναι τα “έξυπνα χάπια”
Υπάρχουν από το 2001, όταν χρησιμοποιήθηκαν κλινικά για πρώτη φορά. To 2017 o Αμερικανικός Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων έδωσε την έγκριση του για smart pill που αφορά το γαστρεντερικό μας.
Πρόκειται για φαρμακευτικές κάψουλες (στο μέγεθος μιας μεγάλης πολυβιταμίνης) που περιέχουν μικροσκοπικές ηλεκτρονικές συσκευές. Έχουν σχεδιαστεί και τοποθετηθεί για να ‘παίρνουν’ πληροφορίες που διαφορετικά είναι δύσκολο να ληφθούν από τους γιατρούς, κατά την ενδοσκόπηση ανώτερου πεπτικού (γαστροσκόπηση) ή παχέος εντέρου (κολονοσκόπηση).
Έχουν ταξινομηθεί ως “αισθητήρες κατάποσης” για να διακριθούν από τους εμφυτεύσιμους ή τους φορητούς.
Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2020 στο Science Direct οι συσκευές αυτές “εκτελούν εξαιρετικά προηγμένες λειτουργίες, όπως η αίσθηση και η απεικόνιση, μαζί με τη διανομή του φαρμάκου.
Περιλαμβάνουν βιοαισθητήρες ή εικόνα, συγκέντρωση ιόντων υδρογόνου ή χημικούς αισθητήρες.
Μετά την κατάποση ‘ταξιδεύουν’ κατά μήκους του γαστρεντερικού σωλήνα, για να συγκεντρώσουν πληροφορίες που είναι δύσκολο να ληφθούν. Ακολούθως, απομακρύνονται εύκολα από το σύστημα”.
Oι πληροφορίες (χιλιάδες έγχρωμες φωτογραφίες) που συλλέγονται ‘μεταφορτώνονται’ σε υπολογιστή που επιτρέπει στο γιατρό να κάνει τις αναλύσεις.
Yπάρχει έξυπνο χάπι που συλλέγει και εντερικό μικροβίωμα.
Ποια είναι η διαδικασία
Σε ό,τι αφορά την προετοιμασία, οι εξεταζόμενοι καλούνται να μην έχουν φάει κάτι και να μην έχουν πάρει (ορισμένα) φάρμακα, το 12ωρο που προηγείται της εξέτασης -ώστε το πεπτικό σύστημα να είναι καθαρό και να γίνει σωστή καταγραφή πληροφοριών.
Η επίσκεψη διαρκεί έως 30 λεπτά. Μετά μπορείτε να συνεχίσετε το πρόγραμμα σας -εάν η δουλειά σας δεν απαιτεί έντονη σωματική κίνηση. Επίσης δεν κάνετε έντονη άσκηση.
Πρώτα φοράτε μια συσκευή καταγραφής στη μέση (εκεί θα αποθηκευτούν οι φωτογραφίες) και μετά καταπίνετε την κάψουλα.
Για τις δυο επόμενες ώρες δεν πίνετε υγρά.
Έπειτα από τέσσερις ώρες μπορείτε να φάτε κάτι ελαφρύ -εκτός και αν ο γιατρός σας δώσει άλλες οδηγίες.
Η διαδικασία ολοκληρώνεται στις οκτώ ώρες ή όταν δείτε την κάψουλα στη λεκάνη της τουαλέτας (ό,τι συμβεί πρώτο). Τότε αφαιρείτε τη συσκευή καταγραφής, τη βάζετε σε μια τσάντα και την επιστρέφετε στο γιατρό.
Τα αποτελέσματα γίνονται γνωστά το αργότερο σε μια εβδομάδα.
Σε ό,τι αφορά τα ρίσκα, όταν υπάρχει πάθηση (πχ όγκος) ή προηγούμενη επέμβαση στην περιοχή, η κάψουλα μπορεί να κολλήσει στο πεπτικό σύστημα -αντί να ‘φύγει’ σε διάστημα από 8 ώρες 72 ώρες, αφότου εκτεθεί στο pH συγκεκριμένης τοποθεσίας στο έντερο όπου αρχίζει η διάλυση.
Σε περίπτωση κοιλιακού άγχους ή κίνδυνου στένωσης του εντέρου, προηγείται μια αξονική τομογραφία ώστε να διευκρινιστεί αν υπάρχει ανοιχτή οδός.
Αν κολλήσει, αφαιρείται με χειρουργική επέμβαση ή με την παραδοσιακή κολονοσκόπηση.
Σύμφωνα με το Healthline, η αξία του χαπιού είναι κοντά στα 500 δολάρια. “Ευρωπαϊκή μελέτη εκτιμά πως στην ήπειρο θα είναι κοντά στα 1.775 ευρώ”. Δύσκολα θα καλύψουν το κόστος οι ασφαλιστικές εταιρίες.
Στα 4.3 δισεκατομμύρια δολάρια η αξία των “έξυπνων χαπιών” Για την ιστορία, η πρώτη έγκριση που έδωσε ο αμερικανικός Οργανισμός Φαρμάκων και Τροφίμων σε “έξυπνα χάπια” ήταν το 2017, για αυτά που ενημερώνουν αν οι ασθενείς παίρνουν τα φάρμακα τους.
Υπάρχει ενσωματωμένος αισθητήρας (που έχει μέγεθος κόκκου άμμου, είναι ακίνδυνος και αποβάλλεται δια της οδού που φαντάζεστε), ο οποίος δείχνει πότε έγινε η λήψη και στέλνει το σήμα σε smartphone, μέσω Bluetooth. Επιτρέπει και την υπενθύμιση, εάν ξεχαστεί ο ασθενής.
Τα “έξυπνα χάπια” μελετώνται για τις διαγνωστικές εξετάσεις, αλλά και τις θεραπείες, χωρίς όμως να υπάρχει ακόμα κάτι στην αγορά -που να έχει εγκριθεί από τους αρμόδιους φορείς. Μελέτη Ελλήνων επιστημόνων διευκρίνισε πως ένα θέμα είναι η ανάπτυξη συστημάτων αυτόματης ανίχνευσης και αναφοράς βλάβης και άμεσου εντοπισμού αυτής.
Προφανώς και έχει τεθεί ένα θέμα με το απόρρητο και την ασφάλεια των ασθενών, για αυτό και οι ασθενείς που κάνουν χρήση του συστήματος υπογράφουν έγγραφο συγκατάθεσης.
Σύμφωνα με αναφορά που δημοσιεύτηκε πριν λίγα 24ωρα, η σημερινή αξία της αγοράς είναι στα 4.300.000.000 δολάρια. Εκτιμάται πως θα φτάσει στα 9.29 δισεκατομμύρια, έως το 2028.
Στην Ευρώπη, προς το παρόν η αγορά αφορά τη Μεγάλη Βρετανία, τη Γερμανία, τη Γαλλία, την Ιταλία και την Ισπανία και σιγά σιγά ‘μπαίνει’ και στις υπόλοιπες χώρες.
Οδηγίες από την Γαστρεντερολογική εταιρεία
Θα κάνετε έλεγχο λεπτού εντέρου με ενδοσκοπική κάψουλα; Τι πρέπει να γνωρίζετε
Η ενδοσκόπηση με κάψουλα είναι μια νέα μέθοδος, που χρησιμοποιείται για τον έλεγχο του λεπτού εντέρου. Το λεπτό έντερο δεν είναι δυνατόν να εξετασθεί με τη συμβατική γαστροσκόπηση ή κολονοσκόπηση, ενώ οι απεικονιστικές μέθοδοι που υπάρχουν για την εξέτασή του είναι χαμηλής ευαισθησίας.
Η ενδοσκοπική κάψουλα επιτρέπει την εξέταση του βλεννογόνου του λεπτού εντέρου σε όλο του το μήκος, καταγράφοντας εικόνες, οι οποίες μεταφέρονται στο λογισμικό φορητής συσκευής. Το σύνολο των εικόνων που καταγράφονται κατά τη διάρκεια της εξέτασης, η οποία κρατάει περίπου 8 ώρες, δημιουργεί ένα βίντεο το οποίο στη συνέχεια μελετά ο γιατρός.
Η διαδικασία είναι απλή και ανώδυνη. Εφαρμόζεται τόσο σε νοσηλευόμενους, όσο και σε εξωτερικούς ασθενείς. Προηγείται 8ωρη νηστεία και προετοιμασία του εντέρου που θα σας καθορίσει ο γιατρός σας.
Οκτώ αυτοκόλλητα – ηλεκτρόδια (αισθητήρες) εφαρμόζονται σε συγκεκριμένη θέση στο θώρακα και στην κοιλιακή χώρα και ενώνονται με φορητή συσκευή, όπου καταγράφονται τα δεδομένα. Η συσκευή αυτή, μαζί με την φορητή μπαταρία, τοποθετούνται σε ζώνη που θα φορέσετε γύρω από τη μέση. Ακολούθως καταπίνετε την κάψουλα, η οποία έχει διαστάσεις 11mm x 26mm, με λίγο νερό.
Η κάψουλα κινείται φυσιολογικά με τις περισταλτικές κινήσεις του πεπτικού σωλήνα. Μετά την κατάποση της κάψουλας, τις πρώτες 2 ώρες, δεν τρώτε και δεν πίνετε οτιδήποτε. Στη συνέχεια επιτρέπονται μόνο υγρά (νερό, τσάι, χαμομήλι). Ελαφρύ φαγητό επιτρέπεται 4 ώρες μετά την έναρξη της εξέτασης. Μετά την ολοκλήρωση της εξέτασης η δίαιτα είναι ελεύθερη.
Κατά τη διάρκεια της εξέτασης μπορείτε να ακολουθήσετε τις καθημερινές σας συνήθειες αποφεύγοντας την έντονη σωματική δραστηριότητα και προσέχοντας να μην έρθει σε επαφή με νερό, τόσο η φορητή συσκευή και η μπαταρία, όσο και τα ηλεκτρόδια. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να αφαιρεθεί η ζώνη. Επίσης πρέπει να αποφεύγετε την επαφή με συσκευές που εκπέμπουν ηλεκτρομαγνητικά πεδία όπως το κινητό τηλέφωνο ή ο μαγνητικός τομογράφος.
Στη μπαταρία που βρίσκεται στην ζώνη σας αναβοσβήνει ένα μικρό φωτάκι με ρυθμό 2 φορές το δευτερόλεπτο κατά τη διάρκεια της εξέτασης, ως ένδειξη λειτουργίας. Σε περίπτωση που σταματήσει να αναβοσβήνει, καταγράψτε την ώρα και επικοινωνήστε με τον ιατρό σας.
Τα ηλεκτρόδια και η ζώνη αφαιρούνται στις 8 ώρες και τα δεδομένα επεξεργάζονται στον υπολογιστή. Η κάψουλα είναι μιας χρήσης και θα αποβληθεί από τον οργανισμό τα επόμενα 24ωρα.
ΣΕ ΠΟΙΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΓΙΝΕΤΑΙ Η ΕΞΕΤΑΣΗ;
Η κύρια ένδειξη είναι η διερεύνηση εμφανούς ή αφανούς αιμορραγίας του πεπτικού. Σημαντικές πληροφορίες μπορεί να προσφέρει στη διάγνωση της νόσου Crohn ή όγκων του λεπτού εντέρου, όπως επίσης στη διερεύνηση χρόνιου διαρροϊκού συνδρόμου και χρόνιου κοιλιακού άλγους.
Απόλυτη αντένδειξη για τη διενέργεια της εξέτασης αποτελούν η στένωση ή η απόφραξη του πεπτικού σωλήνα, η δυσφαγία και οι σοβαρές παθήσεις κινητικότητας του πεπτικού συστήματος.
Σχετική αντένδειξη αποτελούν η κύηση, η παρουσία βηματοδότη ή απινιδωτή, τα πολλαπλά εκκολπώματα, το εκκόλπωμα Zenker και η γαστροπάρεση.
