Πώς μπορεί κάποιος να ενδυναμώσει και να θεραπεύσει τους εξασθενημένους πνεύμονές του;

Κάθε πρωί στις εννιά, όταν ο Όλσον κι εγώ τελειώνουμε τις εξετάσεις μας και αποχαιρετιόμαστε για να περάσει ο καθένας μόνος του κάποιες ώρες της ημέρας, ξετυλίγω ένα στρώμα γυμναστικής στο πάτωμα του σαλονιού και προσπαθώ να κάνω άλλο ένα μικρό βήμα προς την αθανασία. Για να προχωρήσεις στο μονοπάτι που οδηγεί στην αιώνια ζωή πρέπει να κάνεις πολλές διατάσεις: υπερεκτάσεις του κορμού, κάμψεις του αυχένα και συστροφές, καθεμία από τις οποίες αποτελεί μια ιερή και αρχαία πρακτική που κληροδοτούσε κρυφά ο ένας βουδιστής μοναχός στον άλλο επί δυόμισι χιλιάδες χρόνια.

Αυτές οι διατάσεις είναι απαραίτητες τόσο στον Όλσον όσο και σ’ εμένα. Παρόλο που αναπνέουμε από τη μύτη είκοσι τέσσερις ώρες το εικοσιτετράωρο, δεν θα ωφεληθούμε ιδιαίτερα αν οι πνεύμονές μας δεν έχουν επαρκή χωρητικότητα για να προσλάβουν τον αέρα που ανασαίνουμε. Αρκούν μόλις μερικά λεπτά διατάσεων και αναπνοών για να αυξηθεί η χωρητικότητα των πνευμόνων και, κατ’ επέκταση, να αυξηθεί η διάρκεια της ζωής μας.

Οι διατάσεις αυτές, που αποκαλούνται «πέντε θιβετανικές τελετουργίες», έφτασαν στη Δύση –και σ’ εμένα– χάρη στον συγγραφέα Πίτερ Κέλντερ (Peter Kelder), που ήταν γνωστός ως λάτρης «των βιβλίων και των βιβλιοθηκών, των λέξεων και της ποίησης». Μια μέρα τη δεκαετία του 1930 ο Κέλντερ καθόταν στο παγκάκι ενός πάρκου της νότιας Καλιφόρνιας, όταν ένας άγνωστος γηραιός κύριος του έπιασε την κουβέντα.

Ο άντρας αυτός, τον οποίο ο Κέλντερ ονόμασε «συνταγματάρχη Μπράντφορντ», είχε μείνει για δεκαετίες στην Ινδία με τον βρετανικό στρατό. Ο συνταγματάρχης ήταν ηλικιωμένος –η πλάτη του είχε καμπουριάσει, τα μαλλιά του ήταν γκρίζα και τα πόδια του ασταθή–, αλλά πίστευε ότι τα γηρατειά μπορούσαν να θεραπευτούν και ότι το μυστικό για τη θεραπεία τους φυλασσόταν σε ένα μοναστήρι στα Ιμαλάια.

Εκεί συντελούνταν οι γνωστές μυστικιστικές διαδικασίες: Οι άρρωστοι μεταμορφώνονταν σε υγιείς, οι φτωχοί σε πλούσιους και οι γέροι σε νέους. Ο Κέλντερ και ο συνταγματάρχης κράτησαν επαφή και μοιράστηκαν πολλές συζητήσεις. Ώσπου μια μέρα ο ηλικιωμένος άντρας αναχώρησε με το ασταθές βήμα του, λαχταρώντας απεγνωσμένα να ανακαλύψει αυτή τη Σάνγκρι Λα προτού αφήσει την τελευταία του πνοή. Πέρασαν τέσσερα χρόνια μέχρι τη στιγμή που ο Κέλντερ έλαβε ένα τηλεφώνημα από τον θυρωρό της πολυκατοικίας του. Ο συνταγματάρχης τον περίμενε στην είσοδο.

Το κορμί του ήταν στητό, το πρόσωπό του έμοιαζε να έχει ξανανιώσει και να ακτινοβολεί, το κάποτε σχεδόν φαλακρό κεφάλι του καλυπτόταν τώρα από πυκνά σκούρα μαλλιά. Είχε βρει το μοναστήρι, είχε μελετήσει τα αρχαία χειρόγραφα και είχε διδαχθεί αναζωογονητικές πρακτικές από τους μοναχούς. Είχε αναστρέψει τη διαδικασία της γήρανσης χωρίς να κάνει τίποτε άλλο πέρα από διατατικές και αναπνευστικές ασκήσεις.

Ο Κέλντερ περιέγραψε αυτές τις τεχνικές σε ένα ολιγοσέλιδο βιβλίο με τίτλο The Eye of Revelation [Το μάτι της αποκάλυψης], που κυκλοφόρησε το 1939. Λίγοι ήταν αυτοί που μπήκαν στον κόπο να διαβάσουν το βιβλίο του· και ακόμα λιγότεροι αυτοί που τον πίστεψαν, θεωρώντας τη συναρπαστική ιστορία του επινοημένη ή, αν μη τι άλλο, παρατραβηγμένη. Ωστόσο, αυτές οι διατάσεις για τη διεύρυνση των πνευμόνων βασίζονται σε υπαρκτές ασκήσεις που χρονολογούνται στο 500 π.Χ.

Οι Θιβετιανοί χρησιμοποιούν εδώ και χιλιετίες αυτές τις μεθόδους για να βελτιώσουν τη φυσική κατάσταση, την ψυχική υγεία και την καρδιαγγειακή λειτουργία τους, αλλά και για να παρατείνουν τη διάρκεια της ζωής τους. Πιο πρόσφατα η επιστήμη άρχισε να διερευνά αυτό που οι αρχαίοι Θιβετιανοί αντιλαμβάνονταν ενστικτωδώς. Τη δεκαετία του 1980 ορισμένοι από τους ερευνητές που συμμετείχαν στη διαχρονική Μελέτη Φρέιμιγχαμ, ένα ερευνητικό πρόγραμμα που διήρκεσε εβδομήντα χρόνια και είχε ως αντικείμενο τις καρδιοπάθειες, επιχείρησαν να εξακριβώσουν αν το μέγεθος των πνευμόνων πράγματι σχετιζόταν με τη μακροζωία.

Συνέλεξαν στοιχεία που είχαν αντληθεί μέσα σε δύο δεκαετίες από 5.200 υποκείμενα, έβαλαν κάτω τα νούμερα και διαπίστωσαν ότι ο βασικότερος δείκτης της διάρκειας ζωής δεν σχετιζόταν με τους γενετικούς παράγοντες, τη διατροφή ή τον χρόνο καθημερινής σωματικής άσκησης, όπως υποψιάζονταν πολλοί. Σχετιζόταν με τη χωρητικότητα των πνευμόνων. Όσο περισσότερο μειώνονταν το μέγεθος και η αποδοτικότητα των πνευμόνων, τόσο γρηγορότερα νοσούσαν και πέθαιναν τα υποκείμενα.

Δεν είχε σημασία η αιτία της εκφύλισης. Στη συγκεκριμένη περίπτωση το επίθετο «μικρότερος» ισοδυναμούσε με το επίθετο «συντομότερος». Ωστόσο, οι μεγαλύτεροι πνεύμονες ισοδυναμούσαν και με μεγαλύτερη διάρκεια ζωής. Σύμφωνα με τους ερευνητές, η ικανότητά μας να παίρνουμε πλήρεις αναπνοές αποτελεί «κυριολεκτικά μονάδα μέτρησης της ικανότητας επιβίωσής μας». Μια ομάδα ερευνητών του Πανεπιστημίου του Μπάφαλο διεξήγαγε το 2000 μια παρόμοια μελέτη, συγκρίνοντας τη χωρητικότητα των πνευμόνων περισσότερων από χίλια υποκείμενα στη διάρκεια τριών δεκαετιών. Κατέληξαν στα ίδια συμπεράσματα.

Ωστόσο, καμία από αυτές τις μελέτες-ορόσημο δεν ασχολήθηκε με το εξής ερώτημα: Πώς μπορεί κάποιος να ενδυναμώσει και να θεραπεύσει τους εξασθενημένους πνεύμονές του; Οι επιστήμονες πρότειναν επεμβάσεις που αφαιρούσαν τον εκφυλισμένο ιστό και φάρμακα που αναχαίτιζαν τις λοιμώξεις, αλλά δεν έδιναν συμβουλές που θα βοηθούσαν τους πνεύμονες να παραμείνουν διευρυμένοι και υγιείς στη διάρκεια όλης της ζωής ενός ανθρώπου. Μέχρι και τη δεκαετία του 1980 η κοινή πεποίθηση στη δυτική ιατρική ήταν ότι οι πνεύμονες, όπως και όλα τα άλλα εσωτερικά όργανα, δεν μπορούν να μεταβληθούν. Αυτό σήμαινε ότι ήμαστε αναγκασμένοι να ζήσουμε με τους πνεύμονες που μας έλαχαν ήδη από τη γέννησή μας.

Καθώς αυτά τα όργανα εκφυλίζονταν με το πέρασμα του χρόνου, το μόνο πράγμα που μας απέμενε ήταν να παραδοθούμε στη μοίρα μας και να την υπομείνουμε. Η διαδικασία της γήρανσης είχε ως εξής: Ξεκινώντας περίπου από την ηλικία των τριάντα ετών, θα έπρεπε να περιμένουμε κάθε χρόνο περαιτέρω απώλεια της μνήμης, της κινητικότητας και της μυϊκής μάζας μας. Ταυτόχρονα θα χάναμε την ικανότητα να αναπνέουμε σωστά. Τα θωρακικά οστά θα γίνονταν ολοένα πιο λεπτά και θα άλλαζαν σχήμα, αναγκάζοντας τα πλευρά να καταρρεύσουν προς τα μέσα.

Οι μυϊκές ίνες γύρω από τους πνεύμονες θα εξασθενούσαν και θα εμπόδιζαν την είσοδο και την έξοδο του αέρα. Όλα αυτά μειώνουν τη χωρητικότητα των πνευμόνων. Οι ίδιοι οι πνεύμονες χάνουν περίπου 12% της χωρητικότητάς τους από την ηλικία των τριάντα έως την ηλικία των πενήντα ετών και εκφυλίζονται ολοένα και περισσότερο καθώς μεγαλώνουμε, πράγμα που φαίνεται να ισχύει ακόμα περισσότερο για τις γυναίκες απ’ ό,τι για τους άντρες. Αν καταφέρουμε να φτάσουμε ως τα ογδόντα, θα προσλαμβάνουμε 30% λιγότερο αέρα απ’ ό,τι στην ηλικία των είκοσι ετών.

Αναγκαζόμαστε να αναπνέουμε πιο γρήγορα και βεβιασμένα. Αυτή η αναπνευστική συνήθεια οδηγεί σε χρόνια προβλήματα, όπως υπέρταση, άγχος και διαταραχές του ανοσοποιητικού συστήματος.

Όμως αυτό που οι Θιβετιανοί ήξεραν εδώ και τόσο καιρό και που η δυτική επιστήμη ανακαλύπτει τώρα είναι ότι η διαδικασία της γήρανσης δεν χρειάζεται να αποτελεί έναν μονόδρομο φθοράς.

Τα εσωτερικά όργανα είναι εύπλαστα και μπορούμε να τα αλλάξουμε σχεδόν ανά πάσα στιγμή. Οι ελεύθεροι δύτες γνωρίζουν καλύτερα απ’ όλους αυτό το μυστικό. Από εκείνους το έμαθα κι εγώ, τότε που γνώρισα αρκετούς ανθρώπους που –απίστευτο, κι όμως αληθινό– είχαν αυξήσει τη χωρητικότητα των πνευμόνων τους κατά 30-40%.

Λέγεται ότι η χωρητικότητα των πνευμόνων του Χέρμπερτ Νιτς (Herbert Nitsch), κατόχου πολλών παγκόσμιων ρεκόρ, φτάνει τα δεκατέσσερα λίτρα – δηλαδή, είναι μεγαλύτερη από τη διπλάσια χωρητικότητα ενός μέσου άντρα. Ούτε ο Νιτς ούτε οι άλλοι ελεύθεροι δύτες ξεκίνησαν έτσι· διεύρυναν τους πνεύμονές τους με τη δύναμη της θέλησης. Έμαθαν να αναπνέουν με τρόπους που προκάλεσαν εκπληκτικές αλλαγές στα εσωτερικά όργανα του σώματός τους.

Ευτυχώς, δεν χρειάζεται να καταδυθούμε όλοι σε βάθος εκατοντάδων μέτρων. Για να αυξήσουμε τη χωρητικότητα των πνευμόνων μας αρκεί να ακολουθούμε συστηματικά οποιαδήποτε από εκείνες τις διατατικές πρακτικές που βοηθούν τους πνεύμονες να διατηρήσουν την ελαστικότητά τους. Έχει αποδειχθεί ότι η άσκηση μέτριας έντασης, όπως το περπάτημα ή η ποδηλασία, αυξάνει κατά 15% το μέγεθος των πνευμόνων.

Το απόσπασμα είναι από το βιβλίο “Ανάσα” του James Nestor που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα.